Door Aafke Kok - Foto: Shichang Zhang - 14-05-2022 - Entomologie
Twee parende Philoponella prominens-spinnen.
Na de daad springen mannelijke Philoponella prominens-spinnen gauw weg, anders gaan ze dood. Toch zoeken ze het gevaar daarna weer op.
Mannetjes van de wielwebkaardespin Philoponella prominens blijken zichzelf na een paring met indrukwekkende snelheden weg te katapulteren. Dat is maar goed ook, want anders eet het vrouwtje hen zonder pardon op. Deze bijzondere gang van zaken beschrijft een internationaal onderzoeksteam 25 april in Current Biology.
Paringspartners
Snelle sprongen zijn niet ongewoon in het dierenrijk, maar het doel daarvan is meestal prooien vangen of vluchten – voor predatoren, niet voor voormalige paringspartners. P. prominens heeft echter alle reden om zijn katapulttechniek juist hiervoor in te zetten. Bij de 155 succesvolle paringen van P. prominens die onderzoekers vastlegden sprongen 152 mannetjes succesvol weg. De overige drie vonden een gewisse dood. Dat gold ook voor de dertig mannetjesspinnen bij wie onderzoekers het katapultmechanisme blokkeerden.
Katapult
De mannetjes blijken bij het paren hun voorste twee poten dubbel te vouwen tegen het lichaam van het vrouwtje. Na de daad strekken ze een met elastisch weefsel omgeven gewricht en schieten ze als een katapult weg. Gemiddeld met 66 centimeter per seconde, waarbij ze ook nog zo’n 175 keer om hun as draaien. Van tevoren leggen de acrobaten nog even een veiligheidsdraadje aan.
Veiligheidsdraadje
Handig, want zonder veiligheidsdraadje vallen de mannetjes op de grond. Toch lijkt dat niet de echte reden voor het draadje. Ze willen namelijk zo snel mogelijk terug. Ja, naar dat kannibalistische vrouwtje waar ze net van zijn ontsnapt. Het lijkt er namelijk op dat vrouwtjes het katapulteren zien als kwaliteitsmaat. P. prominens leeft in groepen van zo’n driehonderd individuen samen in een webbencomplex, dus er is genoeg keuze aan mannelijk schoon.
Pas als hetzelfde mannetje een paar keer succesvol kan wegspringen, accepteert een vrouwtje zijn sperma. Slagen de mannetjes niet, dan is het vrouwelijke juryoordeel hard: zulke waardeloze spinnen wacht een genadeloze dood.