Marlijn verandert van kleur bij aanval

Waar de aanvallende marlijn rechts duidelijk strepen laat zien, is de marlijn links neutraler gekleurd.

Om een groepsaanval te coördineren zetten gestreepte marlijnen een kleurwissel in.

Gestreepte marlijnen die in groepsverband op scholen sardines jagen, veranderen razendsnel van kleur als het hun beurt is om aan te vallen. Tijdens een aanval verhoogt het contrast van de strepen op hun huid, om na afloop weer af te nemen. Dat zag een Duits-Britse groep van biologen op dronebeelden van jagende marlijnen, waarover ze 26 februari in Current Biology rapporteren.

Bij een groepsaanval wisselen gestreepte marlijnen (Kajikia audax) elkaar steeds af, zodat ze allemaal even de kans krijgen een prooi te grijpen. Ze zwemmen daarbij op hoge snelheid op een school vissen in; als de marlijnen niet zouden afwisselen zou dat vervelende botsingen kunnen opleveren. Om dat te voorkomen en de aanval netjes te coördineren gebruiken gestreepte marlijnen vermoedelijk hun kleurwissel, denken de biologen.

Aanvalbeurt
Op twaalf dronevideo’s met steeds twee verschillende marlijnen die een aanval plegen, analyseren de onderzoekers het contrast tussen de strepen van de vissen. Dat contrast is aanmerkelijk hoger bij de aanvallende marlijnen dan bij willekeurige omstanders, en lijkt dus een betrouwbaar signaal om aan te geven dat een bepaald individu een aanvalbeurt op zich wil nemen. In de dronefilmpjes start de kleurwissel van de tweede aanvaller nog voor die van de eerste marlijn voorbij is. Dat marlijnen van kleur kunnen veranderen was al bekend: in hun huid zitten iridoforen, cellen die afhankelijk van de oriëntatie van kristallijne plaatjes in de cel het licht op een bepaalde manier reflecteren. Bij gestreepte marlijnen resulteert dat in een blauw-grijze dan wel wit reflecterende kleur. In het laatste geval worden hun strepen duidelijk zichtbaar. Zo’n kleurwissel was nog nooit eerder in verband gebracht met sociaal gedrag, zoals de gezamenlijke jacht.

De biologen denken dat er hier geen sprake is van een fysiologische verandering bij een aanval die de kleurwissel tot gevolg heeft, zoals een toename van adrenaline. Omstanders die toevallig een van de school weggezwommen sardine zien en een losse aanval plegen, ondergaan namelijk geen kleurwissel.

Verwarring
Behalve elkaar informeren over wie er aan de beurt is, kan de kleurwissel van marlijnen nog een ander doel dienen: sardines in de war brengen. De reflecterende strepen zouden sardines dan verblinden, zodat ze hun ontsnappingsroute niet meer goed kunnen waarnemen. Vervolgonderzoek zou dat moeten bevestigen. Ondertussen hinten de onderzoekers in een persbericht ook naar een ander vervolg: ‘We hebben al beelden van jacht bij zwaardvissen en goudmakrelen die een nog sterkere en gevarieerdere kleurverandering tonen dan marlijnen’, stelt eerste auteur Alicia Burns van de Humboldt Universiteit in Berlijn.