DOOR STEIJN VAN SCHIE - ILLUSTRATIE: SLIVA2016 - 19-01-2024 - Medische biologie
Schematische voorstelling van het eiwitcomplex c5b-9, ook bekend als het membraan aanvallend complex, dat bij postcovidpatiënten in verhoogde concentraties voorkomt en een rol lijkt te spelen bij het ontstaan van weefselschade. Illustratie: SLiva2016, Wikipedia.
Eiwitconcentraties in het bloed van patiënten met postcovid suggereren dat een combinatie van een overactief immuunsysteem, weefselschade en hyperactieve bloedplaatjes het syndroom in stand houdt.
Mensen met het postcovidsyndroom kampen met een aanhoudende activatie van hun zogeheten complementsysteem, een deel van het aangeboren immuunsysteem dat onder meer ziekteverwekkers en beschadigde cellen target om op te ruimen. Deze lokale en ongecontroleerde activatie leidt tot allerhande weefselschade, waaronder aan het vasculair systeem, waardoor het immuunsysteem vervolgens ook niet meer tot rust kan komen. Dat concludeert een internationaal team onderzoekers 19 januari in Science na uitvoerige analyses aan bloedserums van 113 covid-19-patiënten, waarin ze ook markers aantreffen van verhoogde bloedplaatjesactivatie.
AANKNOPINGSPUNTEN
Met hun studie identificeren ze mogelijke biomarkers voor het postcovidsyndroom en aanknopingspunten voor toekomstige therapieën, bijvoorbeeld het resetten van het complementsysteem.
Grofweg 20 procent van mensen gediagnosticeerd met covid-19 en 5 procent van alle sars-cov-2-geïnfecteerden ontwikkelt het postcovidsyndroom. Om meer inzicht te krijgen in de achterliggende mechanismen, analyseren de onderzoekers het bloedserum van 73 patiënten die volledig herstelden na een sars-cov-2-infectie, 40 patiënten die postcovid ontwikkelden en 39 gezonde controlepersonen. Na zes en twaalf maanden doen ze dat opnieuw. In totaal brengen ze daarmee de niveaus van 6.596 verschillende eiwitten in de serums in kaart.
Het eiwitcomplex c5b-9 kan integreren in celmembranen en
vervolgens celdood initiëren door ze open te breken
In de postcovidgroep zien ze aanhoudende veranderingen in eiwitniveaus. Daarbij identificeren ze onder meer verhoogde concentraties van het eiwitcomplex c5b-9, ook bekend als het membraan aanvallend complex. Dit eiwitcomplex is onderdeel van het complementsysteem: hij kan integreren in celmembranen en vervolgens celdood initiëren door ze open te breken. Handig om ziekteverwekkers uit te schakelen of weefselschade op te ruimen, maar problematisch als ze gezond weefsel aantasten.
Dat lijkt bij postcovidpatiënten inderdaad het geval: in hun bloedserum vinden de onderzoekers biomarkers die wijzen op weefselschade en een teveel aan bloedplaatsjes door ontstekingsprocessen.
BLOEDSTOLLING
Dat laatste uit zich bijvoorbeeld ook in verhoogde hoeveelheden trombine, een enzym dat van belang is bij de bloedstolling, maar tegelijkertijd c5b-9 verhoogt en zo het complementsysteem actief houdt. Weefselschade zelf doet dat trouwens via een andere weg ook, waardoor verschillende processen de activatie van het immuunsysteem ongelukkig in stand houden.
‘Hoewel therapeutische interventies met antistollingsmedicijnen en complementremmers bij acute covid-19 gemengde resultaten opleveren, wijzen de pathologische kenmerken die specifiek zijn voor postcovid op mogelijke interventies om klinisch te testen’, schrijft de Duitse immunoloog en microbioloog Wolfram Ruf in een bijgevoegd perspective.