DOOR STEIJN VAN SCHIE_ - 02-11-2019 - Medische biologie
Impressie van een dwarsdoorsnede door een mazelenvirus. Het virus is omgeven door een lipidemembraan met eiwitten (roze en blauw) en bevat een viraal rna-genoom (geel) met beschermde nucleoproteïnen (groen). Illustratie David Goodsell, RCSB Protein Data Bank, Wikipedia
Het immuunsysteem lijdt aan geheugenverlies na een infectie met het mazelenvirus, waardoor mensen jarenlang vatbaarder zijn voor andere pathogenen.
De mazelen veroorzaakt langdurige schade aan het afweersysteem doordat B-cellen na infectie onvolledig worden aangevuld en antistoffen massaal zijn weggevaagd. Het geheugen van het immuunsysteem gaat hierdoor haperen, waardoor mensen weken tot jaren na infectie vatbaarder zijn voor pathogene virussen en bacteriën. Dat concluderen twee internationale teams van wetenschappers vrijdag 1 november in een duo-publicatie in Science Immunology en Science op basis van B-cel- en antistofanalyses bij 77 ongevaccineerde kinderen van drie verschillende orthodox-protestante scholen in Nederland, voor en na mazeleninfectie.
Opdonder
‘We wisten al dat het mazelenvirus dendritische cellen, bepaalde macrofagen, en T- en B-cellen infecteert en zo het immuunsysteem een opdonder geeft’, vertel Rik de Swart, co-auteur en als bioloog werkzaam bij de afdeling viroscience van het Erasmus MC. ‘Deze studies laten in groter detail zien wat er precies aan de hand is. Waar in Science Immunology de schade aan B-cellen op celniveau wordt beschreven, laat de studie in Science dat zien op het niveau van het bloedplasma: twee maanden na infectie blijkt 11 tot 73 procent van de antistoffen verdwenen.’
Uitputting
Deze uitputting van het immuunsysteem vindt niet plaats wanneer kinderen worden gevaccineerd met een verzwakte vorm van het mazelenvirus. Hoewel de hoeveelheid infecties tussen 2000 en 2017 door het vaccin zijn teruggebracht met 80 procent, is er een groeiende groep mensen die hun kinderen niet vaccineert. ‘Er is steeds meer wantrouwen richting wetenschap en vaccinaties’, aldus de Swart. ‘Door het effect van groepsimmuniteit gaat dat lang goed, maar er is natuurlijk een kantelpunt. Ook nu zie je in heel Europa grote en kleine uitbraken. Het is dan goed om te weten waar in het immuunsysteem het virus precies deuken slaat.’
De kenmerkende rode vlekjes treden meestal op zo'n twee tot vier dagen na een infectie met het zeer besmettelijke mazelenvirus. Foto: RIVM
Rob van Binnendijk, mazelenexpert bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en niet betrokken bij de studie, roemt de artikelen vanwege de gebruikte technieken en het hoge immunologische niveau. ‘We beginnen nu pas de enorme gezondheidswinst te begrijpen van het mazelenvaccin, waarbij de grootste winst misschien wel secundair is. De hoeveelheid schade aan het immuunsysteem is in die zin echt een openbaring. Hopelijk is dit een extra argument om antivaxxers over te halen hun kinderen toch te vaccineren. Een logisch vervolg is nu om te onderzoeken of het immuunsysteem inderdaad jarenlang uitgeput blijft. Daar zijn wel epidemiologische aanwijzingen voor, maar is nu alleen binnen een bereik van enkele weken echt bewezen.’
Vervolgonderzoek
Nu blijkt dat vooral B-geheugencellen langdurig blijven uitgeput, pleiten de onderzoekers zelf voor onderzoek naar het effect van de mazelen op het beenmerg, de productieplek van B-cellen.