Door Aafke Kok - Illustratie: umg/eva meyer-besting - 31-01-2025 - Nieuws
Illustratie: umg/eva meyer-besting
Een gekweekt stukje hartwand, gemaakt van pluripotente stamcellen, kan beschadigd hartweefsel laten herstellen. Implantatie lijkt veilig voor makaken en mensen.
Een van stamcellen gemaakte ‘pleister’ kan hartschade repareren. Dat bewijst een team van overwegend Duitse biomedici na onderzoek in resusapen en een menselijke patiënt (Nature, 29 januari). De hartfunctie van resusapen die eerder een hartinfarct hadden, verbetert na implantatie van de pleister blijvend. Daarbij ontstaan geen ernstige bijwerkingen, zoals bij eerdere pogingen tot hartspiercelimplantatie wel het geval was.
Implantatie van uit stamcellen gemaakte hartspiercellen leek eerder een veelbelovende methode om weefselschade te verhelpen, maar dat bleek vooralsnog een valse belofte. De methode kan ernstige bijwerkingen opleveren: hartritmestoornissen en tumorgroei. Zulke bijwerkingen treden niet op bij de pleisters van de Duitsers. De pleisters bestaan in feite uit een gekweekt stukje hartwand. Die maken de onderzoekers door pluripotente stamcellen te laten differentiëren tot hartspiercellen en bindweefselcellen, en die in te zaaien op een speciaal gemaakte mal.
De Duitsers testen hun hartwandpleisters eerst in ratten en dan in resusapen (Macaca mulatta). Implantatie in ratten blijkt veilig, zodat de onderzoekers groen licht krijgen voor onderzoek in makaken. De resusapen in kwestie ondervinden eerst hartschade door een hartinfarct en krijgen vervolgens een op resusapen aangepaste hartwandpleister geïmplanteerd. Na drie en na zes maanden bestuderen de onderzoekers het resultaat van die ingreep. Op beide tijdspunten blijkt de eerdere schade enigszins hersteld. De dikte van de hartwand is toegenomen, de samentrekking van het hart verbetert en het bloedvolume dat bij elke hartslag wordt uitgestoten is ook toegenomen. Ook hartvaten lijken normaal te functioneren.
Vanwege deze veelbelovende resultaten krijgen de onderzoekers toestemming voor een klinische trial bij hartpatiënten. Daarvoor ontwikkelen ze een hartwandpleister uit humane pluripotente stamcellen. De klinische trial is op dit moment nog bezig, maar de Duitsers presenteren in het huidige Nature-artikel alvast de eerste resultaten. Het gaat daarbij om de gegevens van een patiënt met ernstig hartfalen, die meedeed aan de klinische trial en drie maanden na implantatie van de hartwandpleister succesvol een harttransplantatie onderging. Het oude hart kwam daardoor beschikbaar voor histologische analyse. Hartspierweefsel lijkt door de pleister toegenomen, en de patiënt ondervond geen ernstige bijwerkingen van de procedure. De klinische trial loopt volgens planning nog door tot 2028.