Foutieve afbeeldingen in honderden artikelen

Staafdiagram van de sterke toename in problematische artikelen (oranje) sinds 2008 van dierstudies rond hersenbloedingen (inzet een willekeurig voorbeeld van een afbeelding die leidde tot terugtrekking van zo'n artikel). Bron grafiek: René Aquarius e.a., Plos Biology, 30 oktober 2025.

Een Radboudumc-team ontdekt dat bijna de helft van de onderzochte hersenbloedingdierstudies gedupliceerde of gemanipuleerde afbeeldingen bevat.

Wat begon als een systematische review van dierstudies over hersenbloedingen, leidde voor onderzoekers van het Radboudumc tot een onverwachte ontdekking: in maar liefst 40 procent van de geanalyseerde artikelen bleken afbeeldingen verdacht of gemanipuleerd. De studie verscheen op 30 oktober in Plos Biology.

‘Het was helemaal niet waar we naar op zoek waren’, vertelt bioloog Kim Wever, laatste auteur van het onderzoek. Samen met collega René Aquarius wilde ze vaststellen welke experimentele behandelingen hersenschade kunnen beperken na een hersenbloeding. Maar tijdens de analyse viel op dat talloze therapieën in diermodellen positieve resultaten lieten zien, terwijl ze bijna nooit klinisch zijn getest. ‘Dat patroon was zo ongebruikelijk dat we de oorspronkelijke onderzoeksvraag moesten loslaten’, zegt Wever. ‘Toen we de afbeeldingen in de artikelen nader bekeken, schrok ik me rot.’

Imagetwin

Met behulp van het AI-programma Imagetwin controleerden de onderzoekers 608 publicaties op problematische afbeeldingen. ‘We hebben alles wat het programma vond handmatig gecontroleerd’, legt Wever uit. Uiteindelijk bleken 243 artikelen problematisch; slechts 55 zijn gecorrigeerd en 19 ingetrokken. De uitgevers reageerden wisselend op de meldingen. ‘Soms werd één en hetzelfde beeld in het ene tijdschrift aangepast, in het andere ingetrokken en in het derde genegeerd’, zegt ze.

Het merendeel van de verdachte studies kwam van instellingen in China, zo’n 88 procent. Dat kan volgens Wever samenhangen met commerciële paper mills die kant-en-klare artikelen verkopen aan onderzoekers onder hoge publicatiedruk. ‘Maar we weten niet of de auteurs zelf beseften dat de artikelen nep waren.’

Ondeugdelijk

Volgens Wever raakt het probleem de kern van wetenschappelijke betrouwbaarheid. ‘Veel onderzoekers realiseren zich nu dat wat ze jarenlang hebben geciteerd misschien niet klopt. Dat is beangstigend, want het betekent dat we soms bouwen op ondeugdelijke data – met alle gevolgen voor vervolgonderzoek, financiering en het gebruik van proefdieren. Hopelijk is dit een wake-upcall om kritischer te kijken naar wat we lezen en citeren.’