Door Steijn van Schie - FOTO: IMAGESELECT - 17-10-2025 - Nieuws
Het gedrag van een naakte molrat wordt bepaald door de rol in de groep. Foto: ImageSelect.
Van schoonmaker tot vervoerder: naakte molratten vervullen zes vaste rollen, vergelijkbaar met de taakverdeling in insectenkolonies.
Naakte molratten (Heterocephalus glaber) blijken een strakke werkverdeling te kennen: hun kolonies bestaan uit zes vaste typen werkdieren, met rollen die doen denken aan die in insectensamenlevingen. Dat schrijven Japanse biologen 8 oktober in Science Advances.
Gangenstelsels
De onderzoekers volgden 102 dieren uit vijf kolonies dertig dagen lang in kunstmatige gangenstelsels in het laboratorium, met een automatisch volgsysteem dat via onderhuidse chips ruim 83 miljoen bewegingen registreerde. Daaruit blijkt dat de ondergrondse knaagdieren niet allemaal hetzelfde doen. Sommige dieren slepen voortdurend materiaal tussen kamers en fungeren als vervoerders; andere houden de toiletruimtes schoon of verblijven in de nestkamer, waar ze het nestmateriaal verzorgen en contact hebben met andere molratten. Een rustige groep, vooral jonge en oudere dieren, blijft meestal binnen en lijkt als reserve te dienen.
Taakverdeling
De koningin en haar mannetjes rusten vaak samen en bewegen gecoördineerd door de gangen, waarmee ze de sociale kern van de groep bepalen. In tegenstelling tot de zes werktypen vertonen de voortplantende dieren allemaal hetzelfde gedragspatroon. De zes werkrollen blijven wekenlang stabiel en hangen samen met leeftijd en lichaamsgewicht – aanwijzingen voor een duurzame taakverdeling binnen de kolonie.
Een dag later verscheen in Science nog een studie over de naakte molrat: vier aminozuurveranderingen in het enzym cGAS maken hun dna-herstel uitzonderlijk efficiënt, wat hun levensduur van bijna veertig jaar mede kan verklaren.