Woelpad paart interspecifiek en kieskeurig

Een vrouwtje van de woelpadsoort Spea bombifrons (rechts) wordt bevrucht door een mannetje van de soort Spea multiplicata (links).

Om jongen te krijgen die zich snel genoeg ontwikkelen, moet een woelpadvrouwtje soms met een soortvreemd mannetje paren. Ze maken er het beste van door selectief te zijn.

Vrouwtjes van de woelpad Spea bombifrons paren soms moedwillig met mannetjes van een andere woelpadsoort en zijn daarbij nog kieskeurig ook, laten Amerikaanse onderzoekers zien (Science, 20 maart). De vrouwtjes kiezen soortvreemde mannetjes zo uit, dat hun jongen een hoge fitness hebben. Hybride nakomelingen van diersoorten zijn in de meeste gevallen weinig succesvol, en dat geldt ook voor de woelpad Spea bombifrons. Hybride mannetjes zijn steriel, hybride vrouwtjes zijn verminderd vruchtbaar. Maar dat is niet het hele verhaal.

Waterpoel
S. bombifrons, die leeft in woestijngebieden van Noord-Amerika, is voor voortplanting aangewezen op tijdelijke waterpoelen. Paddenvisjes moeten hun ontwikkeling afronden voordat zo’n poeltje opdroogt, en dat lukt niet altijd. In het zuidwesten leeft ook Spea multiplicata, waarvan de larven hun ontwikkeling in kortere tijd doorlopen. De onderzoekers hadden al ontdekt dat S. bombifrons-vrouwtjes uit het overlapgebied vaak paren met een S. multiplicata-mannetje als ze zich in een ondiepe poel bevinden. Hybride larven zijn sneller dan S. bombifrons -larven, en zo vergroten vrouwtjes de kans dat de larven op tijd volgroeid zijn. In diepe poelen, zonder tijdnood, prefereren S. bombifrons-vrouwtjes een mannetje van de eigen soort. Nu laten de auteurs zien dat S. bombifrons-vrouwtjes, als ze met de andere soort paren, selectief zijn. Ze lieten vrouwtjes in diepe en ondiepe poelen kiezen tussen S. multiplicata-mannetjes met een hoge of een lage frequentie van ‘klikken’ in de ratelende roep waarmee ze vrouwtjes aantrekken. Vrouwtjes in ondiepe poeltjes kozen voor de lage klikfrequentie. Vrouwtjes in diepe poeltjes maakten geen onderscheid, en vrouwtjes uit een gebied waar S. multiplicata niet voorkomt, hadden ook geen voorkeur.

Klikfrequentie
Uit proeven waarin nakomelingen van S. bombifrons-vrouwtjes en S. multiplicata-mannetjes werden opgekweekt blijkt dat jongen van een vader met een lage klikfrequentie groter en zwaarder zijn en zich sneller ontwikkelen dan jongen van een mannetje met een hoge klikfrequentie. S. bombifrons-vrouwtjes maken dus een goede keus. Ze oefenen met hun voorkeur seksuele selectie uit op S. multiplicata. Volgens de auteurs is dit de eerste keer dat zo’n interspecifieke seksuele selectie wordt beschreven.

Winst
Martine Maan, adjunct hoogleraar evolutiebiologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, bevestigt dat: ‘Het is bijzonder onderzoek. Met een behoorlijk complete studie laten de onderzoekers zien dat vrouwtjes S. bombifrons met mannetjes van een andere soort paren en daarin selectief zijn, maar alleen als dat voordelig is en alleen in sympatrische populaties. Dit heeft gevolgen voor de evolutie van seksuele ornamenten, in dit geval de roep van mannetjes.’ Ze vraagt zich wel af of de selectiviteit in de praktijk inderdaad winst oplevert, want er is een enorme variatie in fitness tussen paddenvisjes, ook van één ouderpaar. Senior-auteur Karin Pfennig denkt van wel: ‘Het voordeel lijkt niet groot, maar het kan het verschil uitmaken tussen leven en dood in een opdrogende poel. En zelfs een klein voordeel kan vrouwtjes een groter nakomelingschap opleveren.’