Peniswormen waren de eerste kluizenaars

Reconstructie van de Cambrische heremietpenisworm Eximipriapulus, levend in een schelp van een hyoliet.

De vondst van 525 miljoen jaar oude fossielen van peniswormen in conische schelpen onthult dat zij de ‘kluizenaars’-levensstijl eerder uitvonden dan heremietkreeften.

Heremietkreeften zijn de bekendste kust- en zeebewoners die lege slakkenhuizen gebruiken als schuilplaats tegen roofdieren. Er is nu echter fossiel bewijs gevonden dat de penisworm Eximipriapulus die terugtrekkende levensstijl al ruim 500 miljoen jaar geleden bezat (Current Biology, 8 november). Britse en Chinese onderzoekers ontdekten dit kluizenaarsbestaan van de penisworm in fossielen uit Guanshan, een fijnkorrelige afzetting in Yunnan met Cambrische zeefauna van zo’n 525 miljoen jaar geleden.

Zelfs zacht weefsel van wormenlichamen is daarin deels bewaard gebleven en van vier exemplaren is vastgesteld dat ze in conische schelpen leefden van hyolieten, een uitgestorven groep borstelwormen die buisvormige kokertjes maakten. ‘De wormen zitten altijd knus in dezelfde soorten schelpen, in dezelfde positie en oriëntatie’, aldus paleobioloog en co-auteur Martin Smith van Durham University. ‘De enige logische verklaring was dat deze schelpen hun woning waren – iets dat als een echte verrassing kwam.’ De heremiet-levenstijl is nooit eerder gedocumenteerd in recente of fossiele peniswormen, noch in enig organisme dat eerder leefde dan zo’n 250 miljoen jaar geleden. Dit betekent volgens de onderzoekers dat al tijdens de Cambrische explosie roofdieren en predatiedruk een sleutelrol speelden in de evolutionaire vormgeving van dierecologie en -gedrag.