DOOR GERT VAN MAANEN - FOTO’S: MOEBIUS & PROVINCIE ZUID-HOLLAND - 12-03-2022 - Botanie
Projectmanager Joyce Blommaart toont een flesje met plantextract uit de Dutch Extract Librarycollectie in de vriezers van het Sylvius Laboratorium.Foto Moebius.
Een unieke collectie van 2.240 extracten uit tuinbouwplanten van Dutch Extract Library is beschikbaar voor screening op bioactieve stoffen voor innovatieve producten.
‘We zijn eigenlijk een bibliotheek met een afgesloten collectie van 2.240 plantaardige extracten. In duplo bewaard: een hier in de vriezers van het Sylvius Laboratorium en een in Zoetermeer bij Specs, een gespecialiseerd bedrijf in het beheer en uitleveren van stoffen voor onderzoek. Zij leveren in eerste instantie onze extracten uit aan bedrijven of onderzoeksinstellingen. Als die er interessante bioactieve moleculen in vinden, brengen wij ze in contact met de tuinbouwteler waar het extract van afkomstig is. Want het uiteindelijke doel is om het gebruik van plantenstoffen te stimuleren, reststromen een nieuwe waarde te geven en markten voor innovatieve en duurzame producten te creëren’, vertelt bioloog Joyce Blommaart, als projectmanager van Dutch Extract Library werkzaam bij Instituut Biologie Leiden (IBL).
TUINDERS
Dutch Extract Library komt voort uit het Kenniscentrum Plantstoffen dat in 2015 begon met het aanleggen van een collectie extracten uit planten afkomstig van tuinders uit Nederland. ‘Zuid-Holland alleen al telt 1.900 innovatieve telers van sier- en voedingsgewassen. Die leveren bloemen, vruchten en groenten waar al een markt voor bestaat. In die producten en ook in de plantresten zitten bioactieve stoffen die heel waardevol kunnen zijn, maar dan moet je de extracten daar wel gericht op screenen’, legt Blommaart uit. ‘Daarom gaan we nu ook actief met de bibliotheek de boer op.’
‘Er zijn veel kansen en mogelijkheden, maar het vraagt wel om een iets langere adem’
Het Kenniscentrum Plantstoffen ging in 2018 failliet en daarop sprong de Provincie Zuid-Holland in om een doorstart mogelijk te maken. ‘Dat is ook voor ons ongewoon, maar in dit geval waren we als investeerder al betrokken en wilden we de unieke collectie niet verloren laten gaan. We zijn ervan overtuigd dat het initiatief een extra duwtje verdient’, aldus Wytske de With, projectmedewerker bij de Provincie Zuid-Holland. Het provinciaal eigenaarschap van Dutch Extract Library sluit aan op de inzet van gedeputeerde Meindert Stolk (Economie, Innovatie en Land- en tuinbouw) voor om innovatieve verdienmodellen voor de tuinbouw te ontwikkelen. ‘Tuinders richten zich vooral op productie van bloemen, planten en groenten, maar in de betrokken gewassen zitten ook stoffen die je kunt toepassen in bijvoorbeeld geneesmiddelen of gewasbescherming. Vanuit reststromen, maar misschien ook als een nieuwe en specialistische tak van gewasteelt. Er zijn veel kansen en mogelijkheden, maar het vraagt wel om een iets langere adem’, zegt De With.
MEDICIJNEN
Een tomaat levert niet alleen vruchten met bekende bioactieve stoffen als vitamine C, lycopenen en quercetine, maar maakt als plant ook honderden andere stoffen aan die in potentie interessant kunnen zijn als bestanddeel in bijvoorbeeld medicijnen of natuurlijke verpakkingsmaterialen. Tomaat, roos en chrysant zijn in ieder geval gewassen waarvan extracten in de collectie zitten, maar Blommaart onthult liever niet om welke gewassen het allemaal gaat en welke veelbelovende bioactieve stoffen de extracten al hebben opgeleverd. ‘Het is een breed assortiment gewassen en er zijn recent bij screening door afnemers al een paar heel interessante stoffen gevonden’, is alles wat ze daarover kwijt wil.
‘Wij beheren de collectie en gebruikers kunnen door goed te lezen er de voor hun nuttige en interessante informatie uithalen’
Het bedrijfsmodel van Dutch Extract Library is simpel: partners krijgen voor 5.000 euro een complete set van de 2.240 beschikbare extracten op wellplaten om te screenen op verbindingen waarin zij interesse hebben. Ontdekken zij in een extract een veelbelovende verbinding dan ligt het intellectueel eigendom van die bevinding bij de afnemer. En op verzoek is meer materiaal beschikbaar uit de voorraad uit de vriezers van het IBL of bij de tuinder die het oorspronkelijk heeft aangeleverd.Indien gewenst ondersteunt de onderzoeksgroep van IBL-hoogleraar biologische chemie Nathaniel Martin bij het uitvoeren van analyses.
OVENWANTEN
Gewapend met flinke blauwe ovenwanten toont Blommaart het materiaal dat bij min 80 graden Celsius in acht vrieskasten op de vierde verdieping van het Sylvius Laboratorium bewaard wordt. Deels zakken gevuld met originele plantenmaterialen, deels vloeibare extracten in gecodeerde flesjes of in hoeveelheden van 1 milliliter verdeeld over 96-wellplaten. Die laatste kunnen in principe zo de analyse-apparatuur in. ‘Bij een vrieskast denk je misschien niet aan een bibliotheek, maar de naam is best passend’, meent Blommaart. ‘Wij beheren de collectie en gebruikers kunnen door goed te lezen er de voor hun nuttige en interessante informatie uithalen.’
BEDRIJF: Dutch Extract Library
PRODUCT: Extracten uit in Nederland geteelde gewassen voor screening op bioactieve stoffen
STRUCTUUR: Eigendom Provincie Zuid-Holland
LOCATIE: In het Sylvius Laboratorium van Instituut Biologie Leiden, Universiteit Leiden
AANTAL MEDEWERKERS: 2 (in deeltijd)
OPRICHTINGSJAAR: 2018
OMZET: Niet bekend gemaakt (nu nog minimaal)
WEBSITE: dutchextractlibrary.nl
BIJZONDERHEID: Een publiek-publieke samenwerking, waarbij de dagelijkse organisatie door Provincie Zuid-Holland is uitbesteed aan Instituut Biologie Leiden