DOOR GERT VAN MAANEN - FOTO: KEW GARDENS/E. JOHNSTON - 17-09-2022 - Botanie
Enkele exemplaren van de Victoria boliviana-reuzenwaterlelie in de Princess of Wales Conservatory van Royal Kew Gardens. Foto: Kew Gardens / E. Johnston.
De Britten verliezen dit jaar niet alleen hun koningin, maar moesten ook – wederom – hun geliefde reuzenwaterlelie hernoemen.
Het trekt iets minder aandacht dan het overlijden van de langst regerende koningin Elizabeth II, maar deze zomer is ‘een van de botanische wereldwonderen’ in Royal Kew Gardens haar naam kwijtgeraakt. De naar koningin Victoria vernoemde reuzenwaterlelie in Kew blijkt een nieuwe soort te zijn: Victoria boliviana (Frontiers in Plant Science, 4 juli). Een kleine meevaller is dat deze waterleliesoort wel wereldrecordhouder blijft, met bladdoorsneden tot ruim drie meter.
Tot deze zomer werd de Kew-waterlelie gerekend tot de soort Victoria amazonica (zie ‘Majestueuze babydrager’, Bionieuws , 14 maart 2015), met slechts een zustersoort: de uit Argentinië afkomstige V. cruziana. De naamgeving van de reuzenwaterlelies is een schoolvoorbeeld van valse nationalistische en royalistische sentimenten. De Britse botanicus John Lindley zag het in 1837, het kroningsjaar van koningin Victoria, ‘niet minder dan zijn plicht’ om de ‘meest nobele productie van het Plantenrijk’ de ‘illustere naam van Uwe Majesteit te geven’: Victoria regia (‘koninklijke Victoria’). De waterlelie werd hiermee welhaast het botanisch symbool van het Britse Rijk.
MEESTERZET
Een strategische meesterzet die er onder meer voor zorgde dat de noodlijdende Kew Gardens open kon blijven. De Britten slaagde er ook als eerste in de reuzenwaterlelie uit zaden op te kweken, waarmee de bloei en het fotograferen van baby’s op de bladeren een jaarlijks terugkerend fenomeen werd in speciale Victoriakassen.
De nieuw erkende soort reuzenwaterlelie Victoria boliviana in het wild in oorsprongland: de republiek Bolivia. Foto: Carlos Magdalena, Royal Botanical Gardens Kew
De Britse trots kreeg in 1850 al een knauw toen de waterlelie vanwege de prioriteitsregel moest worden hernoemd tot V. amazonica. De soort had namelijk in 1832 al de naam Euryale amazonica gekregen, en hiervan was alleen de genusindeling incorrect. Maar nu blijkt uit analyses aan de bloemanatomie en plastiden dat de uit Bolivia afkomstige reuzenwaterlelie ook haar eigen soortsaanduiding verdient.
Dat levert een enigszins ambivalente soortsnaam, die nu zowel verwijst naar de vorstin Victoria als naar de republiek van de revolutionaire strijders als Simón Bolívar en Che Guevara. 1-1. ¡Viva la república!