Door Steijn van Schie - Foto: Flickr, Axel Fassio/CIFOR - 01-09-2023 - Botanie
Tropische bossen bereiken mogelijk een omslagpunt als de gemiddelde temperatuur door klimaatverandering lokaal met 3,9 graden Celsius stijgt: op dat moment is het voor veel bomen te heet om nog te kunnen fotosynthetiseren. Huidmondjes sluiten, waardoor afkoeling door verdamping zodanig afneemt dat bladeren beschadigen door te hoge temperaturen. Daarvoor waarschuwt een internationale groep botanici 23 augustus in Nature na onder meer temperatuurmetingen tussen 2018 en 2020 vanaf het internationale ruimtestation ISS aan bladerdaken van Brazilië, Puerto Rico en Australië.
Daaruit blijkt dat die temperaturen momenteel pieken rond de 34 graden, met uitschieters naar boven de 40 graden. De biologen schatten dat zo’n 0,01 procent van alle bladeren in de onderzochte gebieden nu al op bepaalde momenten hun kritische temperatuur bereiken waarbij fotosynthese faalt en bladeren sterven – gemiddeld ligt die temperatuur voor 147 tropische boomsoorten op 46,7 graden, hoewel de kritieke waarde sterk per soort kan verschillen. Door toekomstige klimaatopwarming zal die 0,01 procent waarschijnlijk stijgen naar 1,4 procent.
Met een model achterhalen de onderzoekers vervolgens wanneer tropische bossen een omslagpunt bereiken waarbij bladeren grootschalig afsterven; daar rolt het enigszins onzekere getal van 3,9 graden opwarming ten opzichte van nu uit – bij de huidige klimaatmodellen valt dit onder het worst-case scenario. Aangezien de tropen een cruciale rol spelen bij de mondiale koolstofopslag, pleiten de biologen voor meer actie om ze te beschermen tegen dit noodlot.