DOOR AAFKE KOK - FOTO: IMAGESELECT - 03-10-2025 - Botanie
Weidekringzwammen in hun habitat: grasland of gazonnetjes. Foto: ImageSelect.
De naam zegt het al: de weidekringzwam vormt vaak kringetjes. Dat komt allicht van pas bij de aanstaande tuintelling.
Heeft de soort plaatjes onder de hoed? Ja – zijn de plaatjes donker? Nee – heeft de soort aflopende lamellen? Nee – heeft de soort een ring? Nee – is de hoed felgeel tot rood? Nee – is het een paddenstoeltje met een centraal bultje? Ja? Dan is het een weidekringzwam. Dat blijkt in elk geval uit de zoekkaart voor de aanstaande tuinpaddenstoeltelling van 10-12 oktober – de eerste editie van deze telling. De weidekringzwam spotten is daarbij extra leuk: de soort is door de Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV) uitgeroepen tot paddenstoel van het jaar 2025.
Die eer valt de weidekringzwam (Marasmius oreades) te beurt juist vanwege zijn tuintellinggeschiktheid, aldus de NMV. De paddenstoel groeit graag op graslanden, en komt dus zeker ook in gazonnetjes voor. Daar blijft ‘ie dan ook, want hij is behoorlijk veerkrachtig. Bij hitte droogt de weidekringzwam uit, om na regen weer volledig op te leven. Een fenomeen dat de Zweedse mycoloog Elias Magnus Fries een nieuw genus waard vond: vrij vertaald uit het Oud-Grieks betekent Marasmius uitgedroogd.
De bleke, rossig tot beige-bruine vruchtlichamen staan verder bekend om de heksenkringen die ze vaak vormen. In het Engels noemt men ‘m fairy ring mushroom, en ook zijn wetenschappelijke naam verwijst ernaar. Soortstoevoeging oreades leidde de Engelse natuuronderzoeker James Bolton af van het Oud-Griekse woord voor bergnimfen. Net als heksen en elfen zouden die in kringetjes dansen.
In werkelijkheid ontstaat een heksenkring niet als overblijfsel van een dans, maar door een uitwaaierend mycelium. Bij de weidekringzwam produceert het mycelium blauwzuur, waardoor gras aan de buitenkant van een kring vergiftigd raakt en sterft. Binnenin de cirkel komen juist extra voedingsstoffen vrij, zodat het gras beter groeit. Tuinbezitters zijn daardoor lang niet altijd blij met de weidekringzwam. Gelukkig levert zo’n kring voor hen wel een flinke score op bij de tuintelling; elk vruchtlichaam telt.