Door Gert van Maanen - FOTO’S: MOEBIUS - 28-11-2025 - In bedrijf
Rondleider Joop van Doorn in de monumentale Regentenkamer, de stijlkamer die als ontvangstruimte van museum Sow to Grow functioneert. Foto's: Moebius.
In een monumentaal pand in hartje Enkhuizen huist Sow to Grow, een interactief museum voor jong tot oud en educatiecentrum voor basisscholen en werknemers in de zaadsector.
‘We zijn echt uniek in de wereld. Voor zover ik weet is er nergens in de wereld een museum te vinden over plantenveredeling en zaden. Dit museum hoort natuurlijk thuis in de Seed Valley, want West-Friesland is de bakermat van de veredeling van gewassen voor de tuinbouwsector. We hoeven echt niet bescheiden te zijn, want een derde van de wereldhandel in groentezaden komt uit Nederland en er werken tienduizenden mensen in deze sector’, vertelt Henk van Wielink, voorzitter van Sow to Grow. Hij zit trots in de monumentale Regentessenkamer van dit interactief museum in Enkhuizen, een van de twee stijlkamers in dit monumentale voormalig weeshuis. Aan de wand hangt nog een stukje gerestaureerd goudleerbehang uit 1742, maar verder is de kamer heel toepasselijk behangen met historische botanische afbeeldingen.
Seed Valley
Van Wielink is oud-medewerker van Royal Sluis, het Enkhuizer familiebedrijf in zaaizaden dat via Seminis en Monsanto inmiddels is opgegaan in Bayer. ‘Deze regio staat nu bekend als Seed Valley en er zijn hier nog steeds tientallen zaadbedrijven actief. Seed Valley is voor de ontwikkeling van planten en zaadtech wat Silicon Valley is voor software en ict. Een heel innovatieve en nog steeds groeiende sector, waarvan wij mede het levende visitekaartje zijn. De sector heeft een schreeuwend tekort aan personeel en maar weinig capaciteit om consumenten en leerlingen te informeren over de rol van goed uitgangsmateriaal voor de voedselvoorziening en ons welzijn’, zegt Van Wielink.
Verdieping
‘We doen aan educatie middels onze tentoonstelling, rondleidingen, speurtochten en museumlessen voor scholieren, maar verzorgen ook tweemaal per jaar een cursus van zes dagdelen en een driedaagse cursus voor medewerkers van veredelingsbedrijven’, vertelt microbioloog Joop van Doorn, vrijwilliger bij Sow to Grow en voormalig manager van Enza Zaden. ‘Die cursus functioneert als een introductie op het werkveld, waarin alle aspecten en processen van planten veredelen en zaden produceren, verwerken en distribueren aan de orde komen. Dat is iets waar de bedrijven zelf vaak niet aan toekomen’, aldus Van Doorn. Hij geeft ook een rondleiding door de expositie in het museum over plantenveredeling en voedselvoorziening: met uiteenlopende historische objecten als gipsmodellen van groenterassen, prenten, oude reclameborden, zaadsorteermachines of informatieborden, maar ook een interactief spoor met beeldschermen, opdrachten of videospel Top of the Crops. Verdieping is er genoeg: zo zijn er bijvoorbeeld in de loop van de jaren 717 rassen bloemkool ontwikkeld vanwege verschillende producteisen zoals gebruiksgemak, groei en opbrengst, maar ook vanwege ingebrachte eigenschappen als weerbaarheid en inhoudstoffen.
‘De expositie volgt in de grote lijnen de zeven stappen die van belang zijn voor zaadveredeling’
‘De expositie volgt in de grote lijnen zeven stappen die van belang zijn voor zaadveredeling’, legt Van Doorn uit. ‘Verzamelen, veredelen, vermeerderen, verwerken, versnellen, versterken en vermarkten. Aan de hand hiervan komen dingen aan de orde als klimaatverandering, biodiversiteit, mutatieveredeling en nieuwe genomische technieken, maar ook praktische zaken als weefselkweek, kwaliteitscontrole, zaadschoning, -coating en verpakking, en zelfs wet- en regelgeving en patenten. Als je wil kun je wel een hele middag in de expositie doorbrengen.’
Scholieren
Naast het bezoek van toeristen, belangstellenden en professionals aan de expositie, zijn er ook regelmatig rondleidingen of speciale museumlessen voor scholieren van het basisonderwijs en soms ook middelbaar onderwijs. Hiervoor is op de eerste etage een laboratorium ingericht, met een groot dna-model, binoculairs en labapparatuur als een oude dna-sequencer en een led-zaadkiemkast. Allemaal donaties van zaadbedrijven. ‘De labjassen hangen al klaar’, wijst Van Doorn. ‘We hebben al drieduizend leerlingen uit de regio op bezoek gehad, vooral uit het basisonderwijs, maar kunnen in samenspraak met de docent ook op maat onderwijselementen of educatieve spellen organiseren. Van een simpel kiem- of zaadspel, zoekkaarten om koolgroenten te determineren tot een echt schoolpracticum.’ Eind oktober was er in het lab nog een Halloween Knutselmiddag, waarbij kinderen van 8 tot 12 jaar een pompoen konden uithollen en van een gewenst gezicht konden voorzien. Een bijzondere invulling van het werken aan gewenste gewassen.
BEDRIJF: Sow to Grow – A Plant Science Experience
PRODUCT: educatie over heden, verleden en toekomst van de plantenveredeling
STRUCTUUR: stichting / vrijwilligersorganisatie
LOCATIE: binnenstad Enkhuizen
AANTAL MEDEWERKERS: 70 vrijwilligers (in zeven commissies)
OPRICHTINGSJAAR: 2018 (voortzetting Saet & Cruyt Museum Andijk, sinds 1979)
OMZET: vanaf 2021 groeiend met 10 tot 15% per jaar
WEBSITE: www.sowtogrow.nl
BIJZONDERHEDEN: Beschikt over een themavoortuin met groenten en siergewassen, vergader- en trouwlocatie