Door Willy van Strien - Foto: Imageselect - 30-10-2021 - Zoölogie
Nederland heeft ruimte voor een flinke populatie kroepskoppelikanen. Deze iconische watervogel kan dus terugkeren, maar dat zal niet vanzelf gaan.
Stel dat een van de grootste watervogels ter wereld, de kroeskoppelikaan, in groepen op het IJsselmeer ronddobbert of naar een broedkolonie op de Marker Wadden vliegt. Volgens een net verschenen rapport van Kurstjens Ecologisch Adviesbureau, Sovon, Wageningen University & Research en het Vlaamse Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek is dat goed mogelijk (Nature Today, 15 oktober). De viseter leefde vroeger ook in Nederland, en zijn terugkeer zou een prachtige beloning zijn voor het opknappen van natte natuurgebieden en een stimulans zijn voor verder natuurherstel.
Aan zijn fotogenieke verschijning dankt hij zijn wetenschappelijke naam. Linnaeus bedacht in 1758 de geslachtsnaam: Pelecanus . Dat stamt uit het Grieks en is afgeleid van pelekus , wat bijl betekent. Het verwijst naar de enorme snavel met keelzak waarmee pelikanen vissen uit het water scheppen. Carl Friedrich Bruch voegde in 1832 de soortnaam crispus toe, Latijn voor gekruld, vanwege de warrige verendos op de kop. De Nederlandse naam spreekt voor zich. Na 1500 ging de krullenbol kopje onder omdat hij werd bejaagd, zijn eieren werden geroofd en zijn leefgebied verloren ging. Die bedreigingen zijn inmiddels van de baan dankzij natuurbeschermingswetten en doordat er wetlands zijn aangelegd. Hoewel pelikanen alleen ondiep zwemmende vissen te pakken kunnen krijgen, is diep water ook geschikt foerageergebied als er groepen aalscholvers jagen. Pelikanen sluiten zich bij hen aan en vangen de vissen die voor duikende aalscholvers omhoog vluchten. Daarvan uitgaand stelt het rapport dat er ruimte is voor tenminste 250 broedparen.
Nieuwe gevaren zijn er wel: hoogspanningsleidingen en windmolenparken. Maar er bestaan maatregelen om vogelaanvaringen te voorkomen, en die worden al genomen voor onder meer zeearenden. Verstoring door recreanten is te ondervangen met rustzones rond broedkolonies, en vissers en pelikanen schijnen elkaar goed te verdragen.
De kroeskoppelikaan is dus welkom. Maar zal gehaald moeten worden, want vanaf de huidige broedkolonies in Zuidwest-Europa is Nederland voor hem onbereikbaar.