Unieke ijsberenpopulatie jaagt vanaf gletsjerijs

Bij Groenlandse fjorden jaagt een unieke populatie ijsberen vanaf gletsjerijs.

Door gebruik te maken van gletsjerijs kan een unieke ijsberenpopulatie in Groenland jaarrond jagen op zeehonden.

In de fjorden in het zuidoosten van Groenland leeft een geïsoleerde ijsberenpopulatie die voor de jacht gebruik maakt van gletsjerijs. De populatie kan daardoor jaarrond op zeehonden jagen en ontloopt daarmee deels de gevaren van de gestage afname van zee-ijs door klimaatverandering. Dat schrijft een internationale groep onderzoekers 17 juni in Science, die gelijk waarschuwt dat dit type habitat wereldwijd slechts in beperkte mate aanwezig is.

Vasten
Normaal gesproken jagen ijsberen vanaf pakijs, gigantische stukken bevroren zeewater die los ronddobberen in de Arctische oceaan. Daar grijpen ze bijvoorbeeld rustende zeehonden of wachten ze geduldig bij ademgaten in het ijs. Door klimaatverandering neemt het aantal dagen in het jaar met zee-ijs echter snel af, waardoor ijsberen steeds langere vastenperioden moeten zien te overbruggen. Bovendien moeten de meeste ijsberen mee-migreren met het terugtrekkende ijs, naar minder productieve stukken zee in het noorden of zelfs het land op.

Fjorden
De ijsberen in de fjorden van Groenland houden er nu een andere jachtstrategie op na, blijkt wanneer de onderzoekers 36 jaar aan genetische en demografische data van ijsberen en hun bewegingen combineren en analyseren. In de fjorden jagen de ijsberen tussen februari en mei vanaf zogeheten vast ijs, zee-ijs dat verbonden zit aan het vaste land. Wanneer dat vaste ijs smelt, stappen ze over op het zoetwaterijs van de gletsjers.

Effectief zitten de ijsberen ruim 250 dagen per jaar zonder zee-ijs, wat flink boven de drempelwaarde zit van 100 tot 180 dagen waarboven ijsberen elders waarschijnlijk zouden verhongeren. De zee-ijsomstandigheden in de zuidoostelijke Groenlandse fjorden komen daarmee grofweg overeen met de ijsomstandigheden die aan het einde van de 21ste eeuw te verwachten zijn in het noordpoolgebied.

Oceaanstromen
Verder valt op dat de zuidelijke ijsberen minder kilometers afleggen dan een populatie noordelijker langs de kust van Groenland, in vier dagen gemiddeld 10 tegenover 40 kilometer. Sommige individuen vertoeven jaren in hetzelfde fjord, andere reizen tussen naast elkaar liggende fjorden over bergen, via ijskappen en gletsjers. Soms komen de ijsberen terecht in sterke oceaanstromen die langs de fjordmondingen richting het zuidelijkste puntje van Groenland stromen. Alle elf geregistreerde beren waarbij dit gebeurde, zwommen uiteindelijk naar de kust en liepen terug naar hun fjord-habitat, een ruim 189 kilometer lange reis van soms een of twee maanden. Tot slot blijken de ijsberen in de fjorden genetisch de meest geïsoleerde ijsberen van het hele arctische gebied.