DOOR BRITT NEIJZEN - FOTO: IMAGESELECT - 03-10-2022 - Microbiologie
Het is een van de opvallendste en meest algemeen voorkomende paddenstoelen in Nederland: de vliegenzwam. Foto: ImageSelect
Op een grote paddenstoel, rood met witte stippen... Dit is het jaar van de vliegenzwam. Amanita muscaria is de paddenstoel van vliegen.
De vliegenzwam (Amanita muscaria) is gekozen tot Paddenstoel van het jaar 2022. Op 24 september, de Europese Dag van de Paddenstoel, start daarom een publieksinventarisatie om zoveel mogelijk vindplaatsen van de vliegenzwam in kaart te brengen.
Het vinden van de zwam is gelukkig niet zo moeilijk, bijna iedereen kent hem wel. Of dat nu komt door kabouter Spillebeen of de smurfen, het beeld van de rode paddenstoel met witte stippen is niet meer weg te denken. De vliegenzwam is echter niet zo gezellig als hij eruitziet, hij is hartstikke giftig. Inname van een stukje paddenstoel zorgt al voor sterke hallucinaties. Er wordt gezegd dat de zwam zijn naam te danken heeft aan hallucinaties waarin mensen denken te kunnen vliegen, maar dit klopt niet.
VLIEGENWEREND
Wel verwijst de naam naar het effect van de zwam op vliegen. Op de insecten dus. Over de hoed van de vliegenzwam zit een rood vlies die de stof muscarine bevat. Als stukjes van de zwam vermengd worden met melk ontstaat er door deze stof een vliegenwerend middel. Het Latijnse woord voor vlieg is musca. Het gebruik van de vliegenzwam als insecticide is als eerste beschreven door Albertus Magnus in zijn werk De vegetabilibus van voor 1256.
In 1753 gaf Carl Linnaeus de vliegenzwam de naam: Agaricus muscarius. Agaricus komt van het Griekse woord agarikón. Dit betekent ‘een soort boomschimmel’. In 1783 werd de vliegenzwam door Jean-Baptiste Lamarck verplaatst naar de genus Amanita. Amanita is afkomstig van het Griekse woord Amanitai. Dit betekent ‘paddenstoelen’. Amanita muscaria is dus de paddenstoel van vliegen.
In 2012 was er in België een zoektocht naar de vliegenzwam met de grootste hoed. De winnaar had een diameter van 23 centimeter. Dit jaar is in Nederland ook een prijsvraag uitgeschreven voor de grootste vliegenzwam. De winnaar moet het record van de Belgen dan natuurlijk wel verbreken.
Prijsvraag grootste vliegenzwam (website Nederlandse Mycologische Vereniging)