Instorten megafauna Madagaskar door humane groeispurt

Reconstructie van drie recent uitgestorven olifantstruisvogels (Aepyornis maximus) bij een nest eieren op Madagascar. Illustratie: Angie Y, Sonic Fanon Wiki.

Het verdwijnen van reuzenlemuren, olifantstruisvogels, nijlpaarden en andere endemische grote vertebraten van Madagaskar hangt samen met een ongekende groeispurt in de menselijke populatie zo’n duizend jaar geleden. Dat concludeert een internationaal onderzoeksteam op basis van genetisch en linguïstisch onderzoek onder inwoners van dit Afrikaanse eiland (Current Biology, 4 november). Hiertoe zijn verspreid over het eiland van zevenhonderd inwoners het aantal en de lengte vastgesteld van genetische fragmenten die informatie geven over afstamming, vermenging en historische fluctuaties in populatiegrootte. Analyses aan zulke Identity-by-Descent-haplotypes laten zien dat de voorouderlijke Austronesisch sprekende en waarschijnlijk uit Zuid-Borneo afkomstige voorouderlijke populatie tot tweeduizend jaar geleden zeer klein was, minder dan vijfhonderd individuen.

Het huidige cultuurlandschap van Madagascar, dit Afrikaanse eiland met een hoge endemische biodiversiteit is een van de laatste grote landmassa’s die door mensen is gekoloniseerd. Foto: MAGE Consortium

Een snelle en enorme demografische expansie treedt duizend jaar geleden op na vermenging met Bantoe-sprekende immigranten. Tussen duizend en driehonderd jaar geleden neemt de effectieve populatiegrootte van Malagassiërs met een factor honderd toe en vinden parallel uitsterving van de endemische megafauna en grote landschapstransformaties op het eiland plaats. De humane groeispurt is in overeenstemming met eerder aangetoonde sterke selectie op het Afrikaanse Duffy-nul-allel op chromosoom 1, dat bescherming biedt tegen malaria (Nature Communications, 2018). De waargenomen selectie is een van de sterkste ooit gevonden in een menselijke populatie, wat suggereert dat malaria een zware last was voor de Aziatische voorouderlijke bevolking die Madagaskar koloniseerden. (GvM)