Eiwit zet celdeling op juiste spoor

Humane eierstokcel in metafase, met chromosomen in grijs en microtubili in verschillende kleuren. Foto: Kruno Vukušić, Ruđer Bošković Institute

Tijdens celdeling zorgt eiwit CENP-E niet voor brute kracht, maar voor regulatie.

Eiwit CENP-E is niet een soort motor die chromosomen voorafgaand aan celdeling naar hun plaats trekt. In plaats daarvan stabiliseert het eiwit aanhechtingen van chromosomen op de juiste plek, zodat de chromosomen vanzelf in een goede positie terecht komen. Dat concluderen Kroatische moleculair biologen in Nature Communications van 21 oktober. Dat CENP-E – voluit: centromere-associated protein E – een belangrijke rol speelt bij celdeling was allang duidelijk, maar de precieze invulling van die rol werd verkeerd begrepen, zo claimen de Kroaten. In een persbericht beschrijven ze CENP-E in de ‘oude’ rol als locomotief die chromosoomtreintjes voorttrekt. In de ‘nieuwe’ rol blijkt CENP-E een koppelelement dat chromosomen op het juiste microtubulispoor zet.

Saboteren
Tot die conclusie komen de Kroaten door chromosoombewegingen te bestuderen bij verschillende mate van CENP-E-activiteit. Zonder CENP-E verloopt de aanhechting van chromosomen niet goed. Het proces vertraagt dan, met name vanwege zogeheten Aurora-kinases, eiwitten die de hechting saboteren. Als CENP-E wel actief is, kan dit eiwit de werking van Aurora-kinases tegengaan, door de fosforylatie van Aurora-kinases te verminderen. Zonder de sabotage van Aurora-kinases krijgen chromosomen meer kans om aan microtubili te hechten.

Volgens de onderzoekers zorgen hun bevindingen er niet alleen voor dat biologen hun ideeen over celdeling moeten herzien. De inzichten bieden wellicht ook aanknopingspunten om in te grijpen als celdelingen niet normaal verlopen.