Door Steijn van Schie - FOTO: IMAGESELECT - 02-11-2019 - Microbiologie
Het heideknotszwammetje groeit liefst op voedselarme grond. Foto: ImageSelect.
DOOR STEIJN VAN SCHIE_ De paddenstoel van het jaar is gek op heide en zure zandgrond, wat de heideknotszwam uitzonderlijk maakt onder de knuppelvormige zwammetjes.
Hoewel de meeste van de grofweg 175 zwammetjessoorten in het genus Clavaria zich tegoed doen aan dood plantmateriaal in ontbinding, moet de heideknotszwam weinig hebben van dood gras of mos: hij groeit het liefst op voedselarme en enigszins zure zandgrond, bijna altijd in de nabijheid van heide. Vermoedelijk vormt hij ondergronds mycorrhiza met de wortels van vooral struikhei, wat hem een echt buitenbeentje maakt binnen de Clavaria .
Genusvriendjes
Wat betreft uiterlijke verschijning is hij dat des te minder. Net als zijn genusvriendjes doet zijn vruchtlichaam sterk denken aan koraal, of beter gezegd aan een stel knuppeltjes die hun hoofd boven de grond steken. Niet gek dus dat de Franse botanist Sébastien Vaillant in 1727 speciaal voor deze knotszwammen de naam Clavaria in het leven riep, wat staat voor het Latijnse clava , ofwel knots.
De soortstoevoeging argillacea – afgeleid van argilla , ofwel witte klei – blijkt lastiger te verklaren, aangezien de paddenstoel niet op klei groeit. Ook de naamgever en Zuid-Afrikaanse mycoloog en botanist Christiaan Henrik Persoon lijkt zich dat te realiseren. In zijn boek Commentatio de fungis clavaeformibus uit 1797 noemt hij de kleur en vindplaats – ‘zanderige bodem, met enigszins vochtige aarde vermengd’ – vreemd, en meent dat hij met een ‘door en door zeer bijzondere soort’ te maken heeft. Zodoende concludeert hij dat collega-botanist Theodor Homskiold de schimmel onterecht heeft gerekend tot Clavaria fistulosa , de pijpknotszwam die op dode stammen, takken en twijgen van loofbomen leeft. En dus roept Persoon de soortstoevoeging argillacea in het leven.
Bleekgeel
Hoewel niet expliciet vermeld, lijkt de meest logische verklaring dat Persoon met argillacea verwijst naar de kleur van witte klei, die afhankelijk van de concentratie ijzeroxide wit, geel tot lichtoranje kan kleuren. Net als de heideknotszwam, die ten opzichte van enkele andere geelgekleurde knotszwammen opvallend bleekgeel is.