Door Nina Wubben - Foto: National Institute of Allergy and Infectious Diseases, National Institutes of Health - 14-12-2019 - Microbiologie
Groep A-streptokokken zijn verantwoordelijk voor keelontsteking en krentenbaard, maar kunnen in ernstige gevallen ook leiden tot bloedvergiftiging en weefselafsterving.
Streptokokbacteriën produceren een eiwit dat rode bloedcellen van de gastheer aantrekt. Door zich op deze manier te camoufleren ontkomen ze aan diens immuunreactie.
De bacterie die onder andere keelontsteking veroorzaakt voorkomt herkenning door het immuunsysteem door zich te verbergen achter stukjes rode bloedcel. Dit schrijft een Amerikaanse onderzoeksgroep 3 december in Cell Reports. Door deze camouflage overleven de bacteriën langer in het lichaam van hun gastheer. Het is de eerste keer dat deze manier van immuunsysteemontwijking is beschreven.
Weefselafsterving
Streptokokken kunnen veel verschillende ziektes veroorzaken in de mens. Groep A-streptokokken zijn verantwoordelijk voor keelontsteking en krentenbaard, maar kunnen in ernstige gevallen ook leiden tot bloedvergiftiging en weefselafsterving. Al met al veroorzaakt deze groep bacteriën zo’n 700 miljoen infecties per jaar, die leiden tot ongeveer een half miljoen sterfgevallen. De infecties worden doorgaans behandeld met het antibioticum penicilline, maar toenemende antibioticaresistentie laat behandelingen steeds vaker falen.
Daarom zijn wetenschappers altijd op zoek naar alternatieve manieren om tot infecties leidende bacteriën te doden. Zo wordt er veel onderzoek gedaan naar de stoffen die streptokokken uitscheiden om hen te helpen de immuunreactie van het lichaam te overleven, zogeheten virulente factoren. Veel van de exacte functies van deze stoffen zijn nog niet bekend.
Brokstukken
De onderzoekers identificeerden één nieuwe factor, die ze eiwit S noemen omdat deze alleen in streptokokken voorkomt. Eiwit S bleek van groot belang te zijn voor overleving van de bacterie in de gastheer. Het zorgt ervoor dat de brokstukken van door de bacterie vernielde rode bloedcellen worden aangetrokken. Wat dit in de praktijk betekent testten de onderzoekers door een gemuteerde streptokokkenvariant zonder eiwit S te vergelijken met de natuurlijke soort. Hieruit bleek onder andere dat de mutanten veel sneller werden uitgeschakeld door immuuncellen. De natuurlijke variant leidde daarom tot een veel hogere sterfte bij de gastheer. Ook stimuleert eiwit S de productie van andere virulente factoren.
‘Deze resultaten lijken erop te wijzen dat eiwit S de rode bloedcellen gebruikt om de gastheercellen na te bootsen, en zo het immuunsysteem te ontwijken,’ zegt laatste auteur David Gonzalez in een persbericht. ‘Al met al wijst dit erop dat het inactiveren van eiwit S de streptokokken weer kwetsbaar maakt voor het immuunsysteem. Dit nieuw ontdekte mechanisme kan nu worden aangegrepen als gericht therapiedoel, mogelijk voor een vaccin.’