H. erectus kwam later en bleef lang op Java

Opgravingen uit 2010 bij Ngandong, het laatste bolwerk van Homo erectus op Java. Foto: Russell L. Ciochon, University of Iowa

Nieuwe dateringstudies laten zien dat Homo erectus later op Java kwam en het daar lang volhield.

Het tijdvenster waarop Homo erectus op Java voorkwam is door twee recent gepubliceerde diepgaande dateringstudies flink naar achter verschoven. De oorspronkelijk door de Nederlandse paleoantropoloog Eugène Dubois ontdekte oermens verscheen tussen de 1,5 en 1,3 miljoen jaar geleden op Java (Science, 10 januari) en hield er stand tot tussen de 117 en 108 duizend jaar geleden (Nature, 19 december 2019). Deze mensachtige kwam daarmee zo’n 300 tot 500 duizend jaar later op het eiland aan en hield het vrij zeker veel langer vol op Java dan tot nu toe werd aangenomen. Al blijft het nog steeds onwaarschijnlijk dat Homo erectus op Java nog moderne mensen tegen het lijf liep, omdat de eerste sporen van Homo sapiens op Indonesische eilanden minstens 50 duizend jaar jonger zijn.

De nieuwe dateringen zijn uitgevoerd door twee verschillende teams op bekende vindplaatsen van Homo erectus-resten langs de Solorivier op Centraal-Java, bij Ngandong, Trinil en Sangiran. Hierbij is gebruik gemaakt van een hele reeks innovatieve dateringstechnieken om de ouderdom van de complexe vulkaan- en rivierafzettingen te bepalen. Bij Ngandong gaat het om een fossiel massagraf dat bekend staat als het laatste bolwerk van Homo erectus, terwijl de oudste resten afkomstig zijn van Sangiran. Trinil, waar Dubois in 1891 de eerste resten van de toen zeer controversiële Pithecanthropus erectus vond, wordt nu gedateerd op een ouderdom van 450 tot 430 duizend jaar.