Door Sophie Plasmans - Illustratie: OSCAR SANISIDRO - 27-03-2021 - Paleobiologie
Artist impression van Aquilolamna milarcae, die in het Laat-Krijt door de zee ‘vloog’.
Aquilolamna milarcae vloog als een rog al filtervoedend door het water, maar was met zijn torpedovormige lichaam toch echt een haai.
Tijdens het Laat-Krijt zwom er in zee een planktonetende haaiensoort rond met het torpedovormige lichaam van een haai en de brede, lange borstvinnen van een rog. De nieuw ontdekte mantarog-achtige haaiensoort, Aquilolamna milarcae, is beschreven aan de hand van een bijna volledige fossiele vondst in Noord-Mexico. Dat schrijft een team van Franse en Duitse onderzoekers 18 maart in Science.
Moderne planktonetende kraakbeenvissen worden onderverdeeld in haaiensoorten zoals walvis- en reuzenhaaien, en roggen zoals reuzenmanta’s en duivelsroggen. A. milarcae viel hier ergens tussenin; hij had haaiachtige kenmerken zoals een grote, rechtopstaande staartvin én de kenmerkende brede, platte bek voor filtervoeden van plankton van een rog. De unieke soort bezette waarschijnlijk de ecologische niche van moderne reuzenmanta’s en duivelsroggen.
Deze voorheen onbekende lichaamsconstructie van een haaiachtige geeft een onverwachts evolutionair experiment weer van ‘vliegende’ kraakbeenvissen, ruim 30 miljoen jaar voor het ontstaan van de huidige vleugelachtige en filtervoedende roggen. Vanwege een verzuring van de oceaan tussen het Krijt en Paleogeen en de daaropvolgende grote sterfte onder plankton, stierf A. milarcae zo’n 66 miljoen jaar geleden uit. Hoewel het unieke bouwplan van A. milarcae niet meer aanwezig is in moderne kraakbeenvissen, wordt zijn ecologische niche in huidige mariene ecosystemen nog steeds bezet door vergelijkbare soorten.