Gezonde eiken vervroegen eileg

Om synchroon te blijven lopen met het eerder in het jaar verschijnen van rupsen, vervroegen koolmezen de eileg.

Gezonde eikenbomen helpen koolmezen bij het finetunen van het eilegmoment op de rupsenpiek.

Hogere temperaturen en het eerder inzetten van de lente blijken niet de enige factoren die bepalen in hoeverre koolmezen de eileg vervroegen, ook de gezondheidstoestanden van eiken in de directe omgeving van nestgelegenheden zijn van invloed. Dat schrijven Britse biologen 27 september in Nature Climate Change. Vogels in nestkasten bij gezonde eiken vervroegen hun eileg met gemiddeld 0,34 dagen per jaar, tegenover 0,25 dagen voor individuen temidden van ongezonde eiken.

Fenologische verschuivingen bij koolmezen (Parus major) door klimaatverandering zijn goed beschreven: de zangvogeltjes eten rupsen die knagen aan de verse bladeren van zomereiken (Quercus robur), die door warmere lentes ieder jaar gemiddeld iets eerder uitkomen. Om synchroon te blijven lopen met de eerdere rupsenpiek, vervroegen koolmezen de eileg.

Dat gebeurde tussen 1961 en 2020 voor een populatie van 13.000 koolmezen in een bosgebied van 385 hectare in het Britse Oxfordshire met gemiddeld 16,2 dagen, concluderen de biologen. Maar op het niveau van individuele nestkasten blijkt hierin veel variatie te zitten, met een vervroegde eileg van tussen de 7,5 en 25,6 dagen. De gezondheidstoestand van eiken binnen 75 meter van de nestkast blijkt een vijfde van die variatie te verklaren. Minder rupsen op de ongezonde bomen beperken koolmezen mogelijk in het moduleren van hun fenologie, of dwingt hen tot een gevarieerder en minder van rupsen afhankelijk dieet.