Door Aafke Kok - FOTO: GIMARIS - 07-07-2023 - Zoölogie
De gewone oorkwal Aurelia aurita blijkt in Nederland niet alleen: ook dubbelganger A. coerulea heeft zich hier gevestigd.
Zijn er vier halve ringetjes te zien? Dat zijn dan de karakteristieke ‘oortjes’ van een oorkwal (Aurelia aurita); eigenlijk de voortplantingsorganen. Een fijn simpel trucje om een aangespoelde kwal aan de Nederlandse kust te determineren. Dat helaas de prullenbak in kan, want zo karakteristiek zijn die oortjes niet. Ook de Pacifische oorkwal (A. coerulea) bezit ze. En die blijkt ook in Nederland voor te komen, stellen onderzoekers van onder meer Gimaris 30 mei in Diversity.
Ballastwater
De Pacifische oorkwal is morfologisch eigenlijk niet te onderscheiden van de gewone oorkwal, schrijven de Nederlandse biologen. Gelukkig biedt dna-analyse uitsluitsel. Daaruit blijkt dat A. coerulea zich in Nederland in elk geval in het Veerse Meer en Grevelingenmeer heeft gevestigd. Vermoedelijk zijn ze daar terecht gekomen vanuit de Middellandse Zee, waar al langer een populatie zit. Dat zou eventueel op eigen kracht kunnen, maar waarschijnlijker is introductie met ballastwater of wellicht door meeliftende poliepen op hier uitgezette glasalen.
Waar A. aurita in de vroege zomer piekt, doet A. coerulea dat in de late zomer en herfst. Deze twee soorten samen leveren dus niet alleen meer kwallen op, maar ook een piek die langer duurt. Grote kans dus dat een stukje zwemmen deze zomer of een strandwandeling maken gepaard gaat met een kwalontmoeting. Gelukkig levert dat voor zowel de gewone als de Pacifische oorkwal bij een steek meestal alleen wat lichte jeuk op.
Goud
Genusnaam Aurelia is waarschijnlijk afgeleid van aureum , Latijn voor goud; een aanduiding die ook kan verwijzen naar schittering of licht. Coerulea betekent blauw in het Latijn. Naamgever Robert Von Lendenfeld stelt in zijn beschrijving van de Pacifische oorkwal in Proceedings of the Linnean Society of New South Wales: ‘de kleur van onze soort is gelijkend aan die van A. aurita, maar zwakker en beslist altijd blauw.’ Kennelijk zag Von Lendenfeld meer onderscheid dan huidige onderzoekers.