Door Gert van Maanen - FOTO: DIAC IMAGES - 15-12-2023 - Zoölogie
Veel kerstiger dan de rode landkrab zijn maar weinig soorten. Een sleutelsoort en iconische migrant op Christmaseiland die nu ten prooi valt aan een invasieve gele gekke mier.
Het is welhaast de beroemdste en talrijkste inwoner van Christmaseiland: de rode landkrab Gecacoidea natalis, waarvan de massale migratie van oerwoud naar zee in vele natuurdocumentaires is vastgelegd. Een zeer kerstige krab, want het is een sleutelsoort voor het ecologisch systeem (Conservation Genetics, 2014) op dit eiland onder Java, dat zijn naam dankt aan het kerstfeest. Dat werd namelijk gevierd op het Britse schip Royal Mary van kaptein en naamgever William Mynors, dat op Eerste Kerstdag 1643 langs het toen nog onbewoonde eiland voer. Het is ook verwerkt in de soortsaanduiding natalis – Latijn voor geboorte(dag) – van de landkrab die van oorsprong uitsluitend op dit eiland voorkomt. Een aanduiding die de krab deelt met de endemische uil (Ninox natalis), dwerggierzwaluw (Collocalia natalis), havik (Accipiter natalis) en vliegende vos (Pteropus natalis) van Christmaseiland. In de naam van het genus zit goed verwerkt dat de eilandbewoner een landkrab is: Gecacoidea is afgeleid van het Griekse geo en karkinos voor ‘land’ en ‘krab’, waarbij het achtervoegsel -oidea taxonomisch eigenlijk bedoeld is voor superfamilies in het dierenrijk.
De felrode landkrabben leven met miljoenen in het regenwoud van Christmaseiland waar ze de grond omwoelen en zich voeden met gevallen bladeren, vruchten en bloemen. In de regentijd trekken ze in een indrukwekkende mars naar zee om te paren. Daar laten de vrouwtjes als de maan in het laatste kwartier is massaal hun bevruchte eitjes in zee vallen. Zowel de larven langs de kust als de kleine krabjes op de terugweg spelen een belangrijke rol in het voedselweb op Christmaseiland. De landkrabpopulatie wordt nu ernstig bedreigd door kolonies van de invasieve hazewindmier of gele gekke mier (Anoplolepis gracilipes) die volwassen krabben doden, wat tot ecologische instorting van het lokale regenwoud heeft geleid (Biology Letters, 2003): een niet zo leuk kerstverhaal.