Door Aafke Kok - Foto: IMAGESELECT - 19-01-2024 - Zoölogie
De een z’n dood is de ander z’n brood. Met het wegvallen van Tasmaanse duivels door kanker verdwijnt ook competitie om voedsel voor vlekstaartbuidelmarters.
Tasmaanse duivels overlijden massaal aan de besmettelijke gezichtskanker die ze op elkaar overbrengen, maar indirect zijn er ook gevolgen voor de kleinere vlekstaartbuidelmarter (Dasyurus maculatus). De aanwezigheid van gezichtskanker in een gebied beïnvloedt zelfs evolutionaire processen bij D. maculatus , stelt een Amerikaans-Australisch team van evolutiebiologen in Nature Ecology & Evolution van 8 januari.
Normaal gesproken nemen duivels de rol van toppredator in; voor vlekstaartbuidelmarters is een mesopredatorrol weggelegd. De dieren voeden zich veelal met dezelfde prooien en de veel kleinere vlekstaartbuidelmarters moeten het bij confrontaties afleggen tegen Tasmaanse duivels.
Groepen vlekstaartbuidelmarters lijken genetisch het meest op soortgenoten uit andere gebieden waar gezichtskanker bij Tasmaanse duivels op vergelijkbare wijze rond woedt, blijkt als de biologen genetische data van 345 buidelmarters uit vijftien generaties bestuderen. Kennelijk stuurt het voorkomen van gezichtskanker selectie op bepaalde genen aan. De onderzoekers zien veranderingen in genen die mogelijk betrokken zijn bij gevechten tussen buidelmarters en duivels, zoals genen voor spierontwikkeling. In het algemeen neemt de gene flow bij buidelmarters in de loop der tijd af, waarschijnlijk als gevolg van het wegvallen van duivel-buidelmartercompetitie.
Qua wetenschappelijke naam won uiteindelijk Dasyurus maculatus, voorgesteld door de Franse natuuronderzoeker Étienne Geoffroy. Dasyurus komt van het Oud-Griekse δασύς, harig en οὐρά, staart. Ook de soortstoevoeging is vrij evident terug te voeren op het uiterlijk: maculatus is Latijn voor gevlekt. Aanvankelijk kreeg het dier de naam Viverra maculata. De Schotse arts en vertaler van wetenschappelijke publicaties Robert Kerr – die bij zijn vertaling van Linneaus’ Systema naturae zelf verschillende beschrijvingen toevoegde – zag kennelijk een civetkat (genus: Viverra) in het dier. Ook de naam Didelphis maculata is in omloop geweest, maar daar bedoelde men een andere soort mee: de oostelijke buidelmarter. Bovendien is deze genusnaam nu voorbehouden aan Amerikaanse buideldieren. Dasyurus maculatus is een duidelijke winnaar.