Olifant past groetgedrag aan

Een mannetjesolifant (links) raakt tijdens een begroeting een vrouwtje aan, terwijl hij met zijn oren flappert. Het vrouwtje spreidt haar oren.

Als de ander niet kijkt, kiezen Afrikaanse olifanten voor ander groetgedrag.

Afrikaanse olifanten begroeten elkaar op een andere manier als de begroette soortgenoot hen aankijkt. In dat geval maken ze meer gebruik van visuele signalen, zoals hun oren wijd uitspreiden. Als de groetende olifant geen bekijks trekt, zal die eerder geluid maken, of de ander aanraken. Dat observeert een internationaal team gedragsbiologen bij een klein groepje olifanten in Zimbabwe, terwijl ze het groetgedrag van deze in semi-gevangenschap levende dieren in kaart brengen (Communications Biology, 10 mei).

Repertoire
Door de olifanten (Loxodonta africana) steeds kort te scheiden, kunnen de biologen vanaf een observatiedek in totaal 89 begroetingsrituelen bekijken. Zo’n ontmoeting kan een breed scala aan groetgedragingen omvatten. Een greep uit het repertoire: met de oren flapperen, trompetteren, urineren, aanraken met de slurf, de staart heen en weer zwaaien, met de achterkant naar de ander toe draaien. In 71 procent van de begroetingen verspreiden de olifanten op een of andere manier hun geur; door te poepen, plassen of een speciaal soort zweet uit te scheiden. Mogelijk speelt geur een belangrijke rol bij deze vorm van communicatie, stellen de onderzoekers. De andere groetgebaren en -vocalisaties komen vaak in specifieke combinaties voor. Het populairst is de combinatie van oren flapperen en een brommend geluid maken, liefst met het brommende geluid als eerste. Vooral vrouwtjes onderling gebruiken deze combinatie veel.

Zweetklieren
Enkele gedragingen zijn multimodaal: een olifant die met zijn oren flappert geeft een visueel signaal af, maar maakt hierbij ook flink wat geluid. Wellicht helpt de oorbeweging zelfs om geur vanuit de zweetklieren te verspreiden. Een zwaai met de slurf daarentegen is een voorbeeld van een groet die kijkend publiek vereist. De olifanten lijken dat te begrijpen, en kiezen dus alleen voor zulke groetonderdelen als de blik van de ander op hen gericht is. Is dat niet het geval, dan kiezen ze er eerder voor om de te groeten olifant bijvoorbeeld met de slurf aan te tikken, of om geluid te maken.

Al met al suggereert het groetritueel dat de olifanten beschikken over doelgerichte communicatie, waarbij ze een specifieke boodschap aan een gericht publiek overbrengen. Zulke communicatie is verder vooral bij apen bestudeerd, maar is vermoedelijk op onafhankelijke wijze ook bij olifanten geëvolueerd, stellen de gedragsbiologen.