DOOR STEIJN VAN SCHIE - FOTO: IMAGESELECT - 05-07-2024 - Gedragsbiologie
Zwempartijtjes tussen toeristen en dolfijnen zien er misschien idyllisch uit, maar hoe gezond is het eigenlijk voor de walvisachtigen?
Op een (sub)tropische bestemming zwemmen met dolfijnen in kraakhelder water. Het is een droom die veelvuldig in vervulling komt, blijkt uit cijfers van het International Fund For Animal Welfare: al in 2009 vertrokken er wereldwijd zo’n 13 miljoen mensen op een walvis- of dolfijnentour, waarvan een fors deel zich euforisch met snorkeluitrusting en al tussen de wilde dieren werpt. Dat is misschien fantastisch voor de gemiddelde vakantieganger, maar wat zijn hiervan eigenlijk de gevolgen voor de dolfijnen die ongevraagd oog in oog staan met hordes toeristen?
Touroperators
In de Rode Zee liggen drie riffen die zich perfect lenen om dit te onderzoeken. In het eerste rif in Egypte, Samadai, mogen toeristen de dolfijnen alleen bezoeken tussen 8.00 en 15.00 uur. Motorboten mogen lang niet overal komen en een deel van het rif is überhaupt verboden terrein. Op het naburige en tevens Egyptische rif Satayah krijgen touroperators echter vrij spel en zitten motorboten met toeristen de dieren de hele dag op de hielen. En het derde rif in Soedan, Qubbat’Isa, ligt in militair oefenterrein. Daar komt geen hond.
Maandenlang observeren mariene biologen de langsnuitdolfijnen (Stenella longirostris) die bij de verschillende riffen rusten na een lange nacht jagen op open zee (Royal Society Open Science, 2018).
Overdag dus, precies op het moment dat toeristen hun zwempartijtjes organiseren. Normaliter rusten de dolfijnen in kleine groepjes. Ze zwemmen langzaam, coördineren hun ademhaling, communiceren nauwelijks akoestisch en springen vrijwel niet uit het water.
Het helpt hierbij niet dat dolfijnen meestal maar half in slaap zijn
Slaappatroon
Dat blijkt te veranderen wanneer de gretige toeristen arriveren: de dieren ontwaken, breken hun groepjes op en springen opvallend vaak uit het water. Daarbij draaien ze in de lucht om hun as – ze staan ook wel bekend als spinnerdolfijnen – en klappen bij de landing met hun staart hard op het water. Normaliter doen ze dat pas aan het einde van de middag, waarschijnlijk om met elkaar te communiceren ter voorbereiding op hun jacht op vis. Oftewel: het slaappatroon van de langsnuitdolfijnen wordt door de aanwezigheid van toeristen in de war geschopt, concluderen de biologen. Lange diepere slaapfases worden ingeruild voor meerdere korte opportunistische powernaps.
Het helpt hierbij niet dat dolfijnen meestal maar half in slaap zijn: bij toerbeurt laten ze hun linker- en rechterhersenhelft rusten, zodat ze altijd waakzaam zijn voor predatoren. Ze slapen letterlijk met één oog open. Met de komst van de toeristen is de rust dan snel verstoord.
Gevolgen
Wat dat precies betekent voor hun gezondheid blijft in het midden, maar een blik op de wetenschappelijke literatuur leert dat verschillende tuimelaarsoorten door de aanwezigheid van toeristen – én natuurlijk hun boten – minder tijd besteden aan jagen, rusten en met elkaar socializen. Dat geldt bijvoorbeeld voor langbektuimelaars in Mozambique (Biological Conservation, 2023), tuimelaars in Zanzibar (Endangered Species Research, 2010) en burrunan-tuimelaars bij Melbourne (Endangered Species Research, 2017). In Zanzibar neemt rust- en jaagtijd af met respectievelijk 28 en 9 procent; bij Melbourne zelfs met 47,6 en 13,6 procent. Op zowel korte als lange termijn heeft dat waarschijnlijk negatieve gevolgen voor individuen en gehele populaties, waarschuwen biologen vrijwel standaard in hun publicaties. Het is moeilijk te zeggen of de ogenschijnlijk enthousiaste dolfijnen de zwempartijtjes net zo leuk vinden als wij. Maar met bovenstaande cijfers doet dat wellicht niet eens meer ter zake.