DOOR GERT VAN MAANEN - FOTO'S: YVONNE A. DE JONG & THOMAS M. BUTYNSKI, WILDSOLUTIONS.NL - 20-06-2025 - Zoölogie
Vier jonge vrouwelijke zuidelijke huzaarapen in een acacia in de Serengeti. Foto: Yvonne A. de Jong & Thomas M Butynski, Wildsolutions.nl
De bijna uitgestorven gewaande zuidelijke huzaaraap is in mei weer gezien. Primatologen Yvonne de Jong en Tom Butynski maakten zelfs de eerste bewegende beelden van deze soort in de westelijke Serengeti.
In de Serengeti van Oost-Afrika is de bijna uitgestorven zuidelijke huzaaraap (Erythrocebus baumstarki) weer gespot. ‘We hebben een groep van veertien individuen gevonden en de eerste bewegende beelden kunnen maken van deze soort’, mailt de Nederlandse primatoloog Yvonne de Jong van WildSolutions 23 mei verheugd. De aapsoort staat op de lijst World’s 25 Most Endangered Primates en omvat waarschijnlijk nog maar honderd tot tweehonderd individuen (zie ook interview 'Ik ben een veldonderzoeker, geen activist', Bionieuws 12, 2024).
E. baumstarki is verwant aan de algemenere huzaar- of patasaap (E. patas), die leeft op noordelijke savannen, van Senegal tot Kenia. De verspreiding van de zuidelijke soort nam in de 20ste eeuw al met zo’n 85 procent af en bedraagt nu nog zo’n tweeduizend vierkante kilometer (American Journal of Primatology, 2021). Hij is rond 2015 uitgeroeid in Kenia en rond 2011 in de Kilimanjaro-regio, maar handhaaft zich dus nog in de westelijke Serengeti van Tanzania. Degradatie, verlies en fragmentatie van open savanne en graslanden met acacia’s vormen de belangrijkste bedreiging en toenemende aantallen mensen, vee en honden maken het de schuwe aap bijna onmogelijk om aan drinkwater te komen. Huzaarapen danken deze naam aan hun hangsnorren en kleurige verschijning, die blijkbaar doet denken aan de Hongaarse ruiters die ooit ten strijde trokken. De genusnaam Erythrocebus verwijst naar de oranjerode bovenkant van kop, rug en staart: van het Griekse eruthrós en kêbos voor ‘rood’ en ‘aap’. De soortaanduiding is een dankbetoon aan de Duitse koloniale officier Paul Baumstark die begin 1900 een schedel en vacht van de soort schonk aan het Berliner Museum. ‘Nu de zuidelijke patas is herontdekt, moeten we alles op alles zetten om deze uiterst bedreigde soort voor uitsterven te behoeden’, roept De Jong op. ‘Het kan toch niet zo zijn dat dit de eerstvolgende apensoort is die uitsterft in Afrika, nota bene in de iconische Serengeti.’
Een zuidelijke huzaaraap in een acaciaboom in de Serengeti. Foto: Yvonne A. de Jong & Thomas M Butynski, Wildsolutions.nl