Chimp heeft fitnessvoordeel van oorlog

Foto: Simon Bardet from Pixabay

Dodelijke agressie loont voor chimpansees. Territoriumuitbreiding leidt uiteindelijk tot veel meer nakomelingen.

De winnaars van een chimpansee-oorlog in Oeganda hebben een verhoogde fitness als gevolg van hun gebiedsverovering. Vrouwtjes uit de winnaarsgroep kregen na de territoriumwinst van hun groep ruim twee keer zoveel nakomelingen. Onder die kleintjes komt ook nog minder kindersterfte voor. Tot die conclusie komt een Amerikaans-Duits onderzoeksteam na jarenlange veldobservaties in PNAS van 17 november. Tussen 1998 en 2008 doodden chimpansees uit de zogeheten Ngogo-groep maar liefst 21 soortgenoten uit buurgroepen. De buren raakten verzwakt en moesten uiteindelijk terrein prijsgeven: de Ngogo-groep nam vanaf halverwege 2009 zo’n 6,4 vierkante kilometer extra in gebruik. Ze breidden hun territorium daardoor met 22 procent uit.

Geboortecijfer
In de drie jaar voordat de Ngogo-chimpansees zich in hun nieuwe territorium gesetteld hadden, kregen vrouwtjes binnen de groep in totaal vijftien baby’s. Dat geboortecijfer ging flink omhoog in de drie jaar na de territoriumuitbreiding: toen werden er maar liefst 37 babychimps geboren – een ruime verdubbeling. Een babyboom bij chimpansees is soms het gevolg van hoge kindersterfte: als jongen snel dood gaan krijgen de moeders sneller weer een nieuw kind. Dat was nu niet het geval. Waar jonge chimpansees voor de gebiedsuitbreiding een sterftekans van 41 procent hadden in hun eerste drie levensjaren, was dat na de territoriumwinst nog slechts 8 procent. De betere overlevingskansen van nakomelingen versterken het fitnessvoordeel dat gebiedsuitbreiding oplevert, zo berekenen de onderzoekers. Voor de uitbreiding zou een vrouwtje dat tot haar 50ste leeft, gemiddeld 2,2 nakomelingen grootbrengen die minimaal 3 jaar oud worden. Na de uitbreiding zou dat getal op 7,4 nakomelingen liggen.

Voedselbronnen
De bomen in het Ngogo-gebied presteerden voor en na de territoriumwinst even goed; er hing relatief gezien net zoveel fruit aan. Door de gebiedsuitbreiding hadden de chimpansees wel beschikking over meer bomen en dus meer voedsel. Dat is vermoedelijk de reden dat vrouwtjes meer nakomelingen konden krijgen. De grotere beschikbaarheid van voedselbronnen betekent ook verminderde onderlinge competitie om eten. Daarnaast is kindermoord onder rivaliserende chimpansees vrij gebruikelijk. Daar hadden de Ngogo-chimpansees minder last van nu ze hun buren effectief verzwakt hadden. Volgens de onderzoekers wijzen deze bevindingen erop dat chimpansees oorlog voeren uit eigenbelang. Dodelijk geweld tussen chimpanseegroepen is voortgekomen uit natuurlijke selectie, en niet door kunstmatige invloeden van buitenaf – het leefgebied van de Ngogo-chimpansees is nagenoeg onverstoord en er wonen geen mensen langs de randen van het territorium.

Dodelijk geweld tussen chimpanseegroepen is voortgekomen uit natuurlijke selectie