Een nieuw hoofdstuk voor Bionieuws

Het vertrouwde ritme van de krant maakt plaats voor een maandmagazine vol verdieping, én voor een website die vrijwel dagelijks nieuws brengt. Wat verandert er, en wat juist niet? NB: tot 5 januari 2026 is deze website even in winterslaap! 

Bionieuws verandert. Vanaf januari verschijnt het vakblad dat biologen al 53 jaar elke twee weken op de mat krijgen in een nieuwe vorm: als maandmagazine, met een vernieuwde bladformule en een website waarop vrijwel dagelijks nieuws te lezen is. In oktober (Bionieuws 16) vertelden we hoe dit traject tot stand kwam. In dit artikel schetsen we wat lezers straks kunnen verwachten. Geen volledige rondleiding, maar wel een goede indruk van de keuzes, de lijn en de nieuwe logica achter het magazine.

De overgang naar een maandblad betekent allereerst een verschuiving in ritme. In de krant was veel ruimte voor actueel nieuws, simpelweg omdat we elke twee weken verschenen. In een magazine werkt dat anders. Nieuws verhuist deels naar de nieuwe website, waar we straks vrijwel dagelijks berichten publiceren: snel en vers van de pers. Dat maakt in het magazine ruimte vrij voor meer achtergrond, langere interviews en sterkere beeldpagina’s. Het blad krijgt daardoor een rustiger tempo, meer verdieping en een opbouw die past bij een maandelijkse editie. Dat betekent ook dat er twee langere achtergrondverhalen in elk nummer komen, waar er in de krant doorgaans maar één paste.

LEZERSONDERZOEK

Met de nieuwe bladformule verandert ook de plek van onderwijs in het blad. Uit het lezersonderzoek en de brainstormsessies werd duidelijk hoe belangrijk het biologieonderwijs is voor een deel van onze lezers. Daarom krijgt onderwijs vanaf nu drie aaneengesloten pagina’s, met een eigen uitstraling en structuur. Elke editie bevat in ieder geval een onderwijsartikel en een lesidee, terwijl andere elementen rouleren: een nieuwstoets voor in de klas, tips van collega-docenten, concrete ideeën voor profielwerkstukken en columns van biologiestudenten. Ook maken we voortaan een duidelijk onderscheid tussen onderwijscolumns en reguliere columns, zodat biologiedocenten en biologen uit onderzoek en bedrijfsleven hun eigen herkenbare plek krijgen.

Daarnaast introduceren we een volledig nieuwe rubriek: één pagina speciaal voor promovendi. Zij zijn de werkpaarden van de wetenschap, maar kwamen in de krant slechts sporadisch aan het woord. In het nieuwe magazine krijgen zij een vaste plek. In elke editie interviewen we een promovendus over een proefschrift dat onlangs is of binnenkort wordt verdedigd, aangevuld met drie korte beschrijvingen van recente proefschriften die de redactie opvielen. Daarmee geven we jonge wetenschappers een podium dat beter past bij hun rol in het biologische onderzoek.

Tegelijkertijd blijven veel rubrieken die Bionieuws tot Bionieuws maken bestaan. Tijdens de brainstorms bleek al snel hoe sterk sommige rubrieken zijn en hoeveel herkenning ze oproepen. Nomen est omen is daarvan het beste voorbeeld: onze langstlopende rubriek, die vorig jaar haar 500ste aflevering vierde. Deze rubriek stond al op de achterpagina, maar moest die ruimte delen met andere onderdelen. In het magazine krijgt de Nomen nu de hele achterpagina voor zichzelf. Ook interviews, achtergrondverhalen en recensies blijven belangrijke pijlers van het blad. De vragenrubriek blijft bestaan, zij het onder een nieuwe naam: Quod erat demonstrandum (QED) wordt 5 vragen.

Dat past bij onze bredere keuze om afscheid te nemen van de meeste Latijnse rubrieksnamen: die waren niet langer consequent in gebruik en zijn voor nieuwe lezers eerder verwarrend dan uitnodigend. De nieuwe website vraagt bovendien om helderheid, zeker voor nieuwe lezers die Bionieuws digitaal voor het eerst tegenkomen.

Omdat het magazine meer ruimte geeft aan reflectie en debat, komt er in elk nummer een vaste opiniepagina. De redactie nodigt hiervoor door het jaar heen wetenschappers uit verschillende vakgebieden uit, zodat lezers een breed palet aan perspectieven krijgen. Ook de redactionele column verandert: waar deze vroeger alleen door de hoofdredacteur werd geschreven, gaat nu de hele redactie rouleren. Dat zorgt voor meer variatie in toon en invalshoek, en biedt lezers de kans om alle Bionieuws -redacteuren beter te leren kennen.

Bij het herinrichten van het magazine moesten we tegelijk keuzes maken; niet alles kon mee in de nieuwe structuur. Met de nieuwe bladformule verdwijnen daarom ook enkele rubrieken die jarenlang tot de krant behoorden. Opgemerkt, Terzijde, Retina en de korte Ad hoc-jes op de achterpagina passen minder goed in een magazine met een strakke opbouw. Post Scriptum verdwijnt als vaste rubriek, maar de scriptierubriek kan af en toe terugkomen op de onderwijspagina’s, in een vorm die past bij de nieuwe bladformule. De Peiling keert terug in een compactere vorm als De kwestie, met twee in plaats van vier of vijf geïnterviewden, zodat er meer ruimte is voor diepgang. In bedrijf blijft, maar verschijnt niet meer in elk nummer. Voor luchtiger nieuws – zoals de huidige Terzijde – zoeken we nog naar manieren om dit genre op de website een passende plek te geven.

De vormgeving blijft vertrouwd, maar krijgt een modernere uitstraling. Rood blijft onze huiskleur, maar we introduceren ook groen en blauw om meer structuur en variatie aan te brengen. Het nieuwe formaat (225 × 300 millimeter) en het matte papier geven het magazine een rustige, stevige uitstraling. We kiezen bewust voor mat papier van goede kwaliteit: prettig leesbaar, passend bij onze toon, en duidelijk anders dan het krantenpapier van de afgelopen decennia. Het blad telt 32 pagina’s, verschijnt elf keer per jaar en is zoals altijd ook digitaal te lezen in de Bionieuws -app. Ook de verpakking verandert: geen plastic meer, maar een papieren seal.

Met de komst van het nieuwe magazine valt ook de wisseling van hoofdredacteurschap samen. De lancering van de nieuwe bladformule maakt dit een logisch moment voor overdracht. Gert van Maanen draagt na zeventien jaar de redactionele leiding over aan Steijn van Schie, die sinds 2016 bij Bionieuws werkt en samen met collega Aafke Kok het traject van vernieuwing heeft getrokken. Gert blijft tot zijn vertrek in april actief op de redactie, waardoor de overgang geleidelijk en zorgvuldig verloopt.

Voor lezers die al jarenlang de tweewekelijkse krant ontvangen, kan dit alles dubbel voelen: een vertrouwd ritme verdwijnt. Dat begrijpen we. Tegelijk hopen we dat de combinatie van een rijk magazine en een dagelijkse nieuwssite juist laat zien dat Bionieuws meebeweegt met de tijd, zonder afstand te doen van waar het voor staat: onafhankelijke, toegankelijke en nieuwsgierige journalistiek met liefde voor de hele breedte van de biologie.

Bionieuws verschijnt in 2026 elf keer in geheel vernieuwde vorm op: 20 januari, 17 februari, 17 maart, 14 april, 12 mei, 9 juni, 7 juli, 15 september, 13 oktober, 10 november en 8 december. Bezorging kan tot drie dagen later vallen.