Door Gert van Maanen - Foto: Raining128 - 28-03-2020 - Zoölogie
Een goudhamster (Mesocricetus auratus) vult zijn wangzakken. Foto: Raining128
Hamsteren kan op weinig sympathie rekenen, terwijl de knager waaraan het werkwoord ontleend is toch echt een ijzersterk knuffelimago heeft.
Het is een vreemde spagaat. Iedereen verafschuwt de hamsteraars die de afgelopen weken de laatste wc-rollen, handzeepflacons en conserven uit de schappen wegkaapten. Zelfs de klanten die met bloeddoorlopen ogen bezig waren twee boodschappenkarren vol met blikken knakworst en megapakken toiletpapier weg te stouwen in de kofferbak spraken er schande van. ‘Hamsteren, dat zou ík nooit doen.’
Etymologisch komt het Nederlandse werkwoord hamsteren van de hamster. Een geliefd huisdier van handzaam formaat, schattig, knuffelbaar, kindvriendelijk, aanhankelijk, goedkoop in onderhoud en eenvoudig alleen in een kooi te houden. Alle huishamsters zijn nazaten van de Syrische hamster of goudhamster (Mesocricetus auratus), een knaagdier oorspronkelijk afkomstig uit de droge streek van Noord-Syrië en Zuid-Turkije. In dat huidige oorlogsgebied is de wilde goudhamster nu zeldzaam, maar de diersoort gedijt op menig kinderkamer. Gedomesticeerde hamsters zijn in meerdere verzamelrondes eigenlijk allemaal geoogst in de buurt van Aleppo (British Hamster Association Magazine, 1992). In het wild zijn goudhamsters echte hoarders . In tijden van overvloed stouwen ze beide wangzakken stampvol en transporteren dit naar hun ondergrondse tunnels. Het heeft hun in een lokaal Arabisch dialect een bijnaam opgeleverd die zoiets als ‘meneer zadeltassen’ betekent. Uit experimenten met transport van zonnebloempitten in een doolhof blijkt dat goudhamsters ingenieus gebruik maken van ruimtelijke informatie om heel efficiënt te hamsteren (Behavioural Processes, 1990).
Hun wetenschappelijke naam danken de goudhamsters aan de Britse zoöloog George Robert Waterhouse, die de eerste bij Aleppo gevangen vrouwelijke hamster in 1839 Cricetus auratus doopte. Cricetus is nieuw Latijn voor hamster en mogelijk fonetisch afgeleid van de Tsjechische benaming voor dit dier: ‘křeček’. Het voorvoegsel meso- , middelste, is te danken aan een herindeling van de hamsterfamilie door de Duitse paleobioloog Alfred Nehring in 1898. De soortsaanduiding auratus van gouden verwijst naar het goudglimmende vachtje van deze schattige hamsteraar, die het zelfs geschopt heeft tot symbool van nationale grootgrutter. Hamsterééééén! (2de gratis).
YouTube-filmpje Albert Heijn-reclame Hamsterééééén!