Door Aafke Kok - Foto: IMAGESELECT - 15-03-2021 - Zoölogie
Voor de gewone zeekat is een levende grasgarnaal het wachten waard.
Na inkt spuiten en razendsnel van kleur verschieten, kunnen zeekatten een nieuwe vaardigheid aan hun lijstje toevoegen: ze zijn geslaagd voor de marshmallowtest. De zelfbeheersing die daaruit spreekt, blijkt bovendien verband te houden met intelligentie, net als bij mensen en chimpansees (Proceedings of the Royal Society B, 3 maart).
In de klassieke marshmallowtest krijgen kinderen de keuze tussen nú een marshmallow, of, als ze even kunnen wachten, straks twee marshmallows. Zeekatten zijn in een vergelijkbare opstelling bereid 50 tot 130 seconden te wachten op levende grasgarnalen, als het alternatief een direct beschikbaar stukje dode gamba is. Hoe geduldiger de zeekat, hoe beter zijn prestatie in een ander experiment, waarbij de dieren moeten leren een visuele cue te associëren met een voedselbeloning.
Bij andere marshmallowgeslaagden gaan biologen uit van evolutionaire drijfveren voor zelfbeheersing als socialiteit en gebruik van gereedschap; voor zeekatten is dat niet van toepassing. Mogelijk komt zelfbeheersing wel van pas tijdens de jacht, waarbij zeekatten zich lange tijd gecamoufleerd verschuilen, om op het juiste moment plots toe te slaan. Bij een verkeerde timing kan de zeekat zomaar eindigen als voedsel voor andere koppotigen, dolfijnen, haaien of zeehonden. Gelukkig kan een inktwolk zulke belagers soms afleiden van een vluchtpoging.
Aan die inkt dankt de gewone zeekat deels zijn wetenschappelijke naam: Sepia officinalis. Officinalis betekent letterlijk: van het officina, de opslagkamer van kloosters. Linnaeus, die de zeekat in 1758 zijn wetenschappelijke naam gaf, gebruikt deze soortstoevoeging voor dieren en planten met medicinaal, culinair of ander nut voor de mens.
Zeekatinkt komt niet alleen van pas bij schrijven, schilderen of voedsel kleuren – denk aan arroz negro –, al sinds de Grieken en Romeinen dichten mensen er ook geneeskundige krachten als een antimicrobiële werking aan toe. Diezelfde Grieken en Romeinen gebruikten sepia als naam voor inktvissen – de kleuraanduiding sepia is een verwijzing naar de kleur van inktvisinkt.