Door Aafke Kok - FOTO: MAARTEN HARTMAN - 18-06-2022 - Ecologie
Remco Versluijs doet veldwerk in de Drentsche Aa voor zijn onderzoek naar doorstroomvenen. Foto: Maarten Hartman.
Stichting Bargerveen probeert met samenwerking, innovatieve methodes en een systeembenadering gebieden robuust te maken.
‘In het begin keek ik vooral naar de tapuit. Maar wil je iets voor zo’n vogel doen, dan zul je ook breder moeten kijken, naar het systeem op landschapsschaal’, vertelt Remco Versluijs aan een zonnige picknicktafel voor het Natuurplaza-gebouw op de Nijmeegse Radboudcampus. Verschillende natuurorganisaties zetelen hier, waaronder Stichting Bargerveen. ‘Wat ik wel leuk vind aan de loopbaanontwikkeling van Remco, is dat hij heel mooi de stichting weerspiegelt’, merkt collega Marijn Nijssen op. Beiden zijn met een stage begonnen bij Stichting Bargerveen en nooit meer weggegaan – Nijssen houdt het al een kwart eeuw vol. ‘De stichting begon met onderzoek van oprichter Hans Esselink naar grauwe klauwieren in het Bargerveen. Dat was eerst vooral top-down. Inmiddels kijken we daarnaast juist vanaf de bodem: hoe fungeert het landschap? Waarom werkt dat op die ene plek niet, en wat betekent dat voor planten en dieren?’, aldus Nijssen. Versluijs: ‘Dat is uiteindelijk de uitdaging. Achterhalen waar in het landschap het leefgebied van kwetsbare soorten ontstaat, en aan welke knoppen je kunt draaien om het systeem weer robuust te maken.’
Stichting Bargerveen typeren als adviesbureau is incorrect, stelt Nijssen. ‘We zijn een onderzoeksinstelling. Wel willen we dat onze kennis gebruikt wordt, dus we vertalen het naar adviezen richting beheer en beleid. Ondertussen proberen we zoveel mogelijk onderzoek in peerreviewed tijdschriften te publiceren. Een aantal medewerkers is al gepromoveerd.’
Verzuipen
Ook Versluijs is bezig aan een promotieonderzoek, naar doorstroomvenen; sponsachtige gebieden die uittredend grondwater vasthouden en vertraagd afgeven. ‘Er wordt hard gewerkt aan herstel van zulke gebieden, maar ontstaat er ook echt een functioneel systeem?’ Nijssen: ‘Wat je vaak ziet is een zandlandschap met daarin een beekje en enkele vochtige hooilanden die met man en macht in stand worden gehouden, maar bijna afgesloten van elkaar. Als je nou een doorstroomveen hebt zonder harde grenzen, komen zeldzame soorten planten en dieren hopelijk terug op hun natuurlijke plek op de gradiënt. Dan verzuipen ze niet bij een nat jaar, maar bewegen gewoon mee.’
‘Als ik aan een bepaald systeem werk moet ik de bodem gezien en gevoeld hebben’
Statuten
Hoewel de naam wellicht anders suggereert, opereert Stichting Bargerveen inmiddels door heel Nederland, en zelfs op enkele plekken in Duitsland en België. De kern van de organisatie is daarbij altijd hetzelfde gebleven: ‘Je zou bijna de statuten uit ’93 erbij moeten pakken. Die passen nog steeds: we zijn een non-profitorganisatie met als doel kennisontwikkeling, om natuurbeheer en -herstel in Nederland te verbeteren’, zegt Nijssen. Dat doet Stichting Bargerveen met grofweg drie teams: ‘Dat van de landschapsecologen, met de bottom-up-benadering. Dan het team herstel- en beheersmaatregelen, voor kennisvragen over bijzondere soorten en landschappen. En sinds relatief kort de invasieve exoten. Daar passen we dezelfde systeembenadering toe: proberen te begrijpen waarom een systeem gevoelig is voor exoten, en hoe je het weerbaar kunt maken.’
Alle medewerkers gaan met regelmaat zelf het veld in. Versluijs: ‘Dat is ook belangrijk denk ik. Als ik aan een bepaald systeem werk moet ik de bodem gezien en gevoeld hebben.’ Nijssen: ‘Maar ook analyseren van gegevens en projectplannen schrijven vind ik superleuk. Er ligt bij ons geen standaard riedeltje klaar. We kijken elke keer samen met een beheerder: wat is precies de vraag, hoe kunnen we dat gaan meten.’
Vastgebakken
Voor onderzoeksfaciliteiten kan Stichting Bargerveen mooi gebruik maken van hun plek op de Radboudcampus. ‘Daarnaast geven we onderwijs op de universiteit en werken we veel samen met soortorganisaties, daarvoor zitten we bij Natuurplaza ook goed. Wij hebben immers niet alle kennis in huis over specifieke soorten. Dat zorgt er trouwens ook voor dat we niet vastgebakken zitten in methodieken en innovatieve technieken inzetten’, aldus Nijssen. Op zijn telefoon laat Versluijs ter illustratie een filmpje zien van een felgroene afbreekbare kleurstof die doorstroming zichtbaar maakt. ‘Out of the box denken hoort erbij’, zegt Versluijs. ‘En altijd kritisch zijn en zelf in het veld kijken of wat men zegt ook echt klopt.’
BEDRIJF: Stichting Bargerveen
PRODUCT: Ecologische kennis voor natuurherstel
STRUCTUUR: Stichting
LOCATIE: Natuurplaza (campus Radboud Universiteit Nijmegen)
AANTAL MEDEWERKERS: 26
OPRICHTINGSJAAR: 1993
OMZET: 1,4 miljoen per jaar
WEBSITE: stichting-bargerveen.nl
BIJZONDERHEDEN: combineert systeemgerichte aanpak met veel aandacht voor fauna