Uitsterfrisico haaien blijft hoog

Het uitsterfrisico van pelagische haaien zoals deze oceanische witpunthaai (Carcharhinus longimanus) blijft onverminderd hoog.

Verminderde visserijdruk werpt het afgelopen decennium zijn vruchten af voor tonijn en zeilvis; pelagische haaien blijven nog altijd in de gevarenzone.

Terwijl populaties tonijn en zeilvis zich sinds 2010 goed herstellen, blijft het slecht gaan met de belangrijkste pelagische haaien in de wereld. Hun risico op uitsterven neemt sinds 1950 toe, en die trend zet zich – in tegenstelling tot de andere pelagische roofvissen – tot op de dag van vandaag voort. Dat concludeert een internationaal team mariene biologen 11 november in Science door de veranderingen in uitsterfrisico’s van de afgelopen zeventig jaar in kaart te brengen van zeven tonijn-, zes zeilvis- en vijf haaiensoorten.

Visserijdruk
Grootste boosdoener lijkt de intensieve visserij, die in 1950 ten tonele komt en in de decennia daarna in alle hevigheid zijn stempel drukt op vispopulaties. Dat is terug te zien in de cijfers, rekenen de biologen voor – ze vertalen de status van de achttien roofvissoorten op de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature IUCN naar een continue index. Hierdoor zijn uitsterfrisico’s van de afgelopen zeventig jaar door de tijd heen te volgen. Die gegevens koppelen ze vervolgens aan heersende visserijdruk.

Keerpunt
De trend van steeds hogere uitsterfkansen die zich vanaf de jaren vijftig door visserij inzet voor tonijn en zeilvis, kentert rond 2010 wanneer populaties door regulering de kans krijgen zich te herstellen. Dat keerpunt blijft uit bij pelagische haaien: zij zijn extra gevoelig voor visserij door hun relatief trage voortplantingssnelheid en zijn vaak slachtoffer van bijvangst – ondanks verschillende maatregelen om dat tegen te gaan. Bovendien genieten haaien in vergelijking met de commercieel interessantere tonijn- en zeilvissoorten relatief weinig bescherming en speelt illegale haaienvisserij op internationale wateren de toppredatoren parten.

Handel
‘Het is een mooie publicatie met een belangrijke boodschap: dat visserijregulatie en management werkt, maar dat men niet genoeg doet om haaien daarin mee te nemen’, vertelt Guido Leurs, haaien- en roggenonderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen en niet betrokken bij deze studie. ‘Dat laatste is natuurlijk een zure boodschap: deze pelagische haaien zijn migrerende toppredatoren die een belangrijke ecologische functie vervullen. ‘Eerlijk gezegd zag ik dit wel aankomen, maar het is desalniettemin waardevol dat de onderzoekers de vergelijking tussen commerciële vissoorten en haaien zo scherp op papier zetten. En de paper komt ook op een goed moment: van 14 tot en met 18 november is de Convention on International Trade in Endangered Species in Panama, waar veel haaien op het programma staan. Daar zullen geen afspraken gemaakt worden over bijvangst, maar wel over handel – op dat vlak moet nu ook écht meer gebeuren.’

Zie ook:
Good and bad news for ocean predators - Perspective by Matthew G Burgess (University of Colorado Boulder) in Science, 11 november 2022