Koelen door samen te vergroenen

Sander de Haas in het dorp Pembamoto, Tanzania, met op de achtergrond de gegraven halve maantjes, ook wel bunds genoemd.

Afrika met simpele ingrepen vergroenen en zo de aarde afkoelen, dat is de missie van Justdiggit.

Hoe kan het dat veel gebieden minder groen en droger worden, terwijl er tegelijkertijd ook veel regen valt? Om iets aan die landdegradatie te doen is in 2009 door twee Nederlanders de NAGA-stichting opgericht, die beoogt dor en gedegradeerde gebieden met simpele ingrepen weer te vergroenen. Inmiddels is de stichting na de herstart in 2013, met bijbehorende naamsverandering naar Justdiggit, uitgegroeid tot een bekende non-profitorganisatie die opereert in sub-Saharisch Afrika. ‘Daar is een relatief groot landsdeel gedegradeerd dat ook veel potentie heeft tot herstel. Daarom kunnen we in Afrika qua landschapsherstel de meeste impact maken,’ vertelt geo-hydroloog Sander de Haas, inmiddels de langst werkende medewerker bij Justdiggit. ‘Met diverse vergroeningstechnieken – die overigens niet nieuw zijn, maar in gebieden minder bekend of in de vergetelheid zijn geraakt – kunnen we landschap weer groener, natter en vruchtbaarder maken.’ Dit is voordelig voor de natuur, biodiversiteit en mensen over de hele wereld, en helpt om de planeet weer af te koelen.

Halve maantjes
De Haas vertelt dat ze vegetatie zoals grassen terugbrengen door wateropvangende halve maantjes en langwerpige greppels te graven. ‘Dit maakt de bodem vochtiger, waardoor de in de bodem nog aanwezige of toegevoegde zaden ontkiemen en de vegetatie toeneemt. Dit vermindert erosie en stimuleert de bodemvruchtbaarheid, wat zorgt voor betere waterinfiltratie en meer vegetatie; een positieve vicieuze cirkel. Daarnaast leren we kleine boeren om bomen op hun land terug te brengen door overgebleven omgekapte bomen met nog levende wortels te snoeien en te beschermen. Eigenlijk brengt Justdiggit bestaande kennis en bewustwording terug en introduceert het in nieuwe gebieden.’

‘Na de projectuitvoering moet een gebied twee tot drie jaar met rust gelaten worden’

Justdiggit focust ook veel op wereldwijde communicatie: hun vergroeningsmissie is on- en offline te zien. Zo proberen ze zoveel mogelijk mensen te inspireren, verenigen en activeren om zich voor landschapsherstel in te zetten. ‘We krijgen alle media-aandacht gesponsord, omdat mensen vinden dat we toffe dingen doen,’ zegt De Haas. Op het Amsterdamse hoofdkantoor werkt een interdisciplinair team van 25 mensen vooral aan communicatie, fundraising en marketing. Verder zijn mensen zoals De Haas bezig met het managen, monitoren en technisch ondersteunen van de projecten in Afrika. Daar is de werkverdeling eigenlijk andersom. ‘In totaal werken er twintig mensen voor Justdiggit in onder andere Kenia en Tanzania,’ aldus De Haas. ‘Ook werken we in de gebieden samen met lokale uitvoerende partijen die de omgeving en mensen kennen. Zo voeren we projecten met vertrouwen uit en dat is belangrijk voor de slagingskans en duurzaamheid van projecten. Er is namelijk vaak niet één reden waarom een gebied degradeert. Klimaatverandering maakt regenseizoenen onvoorspelbaarder en er spelen allerlei sociale factoren een rol, zoals landeigenaarschap.’ Justdiggit heeft verschillende projecten en De Haas legt uit dat ze per situatie – soort gebied en partner – bekijken wat er speelt en welk project kan helpen. ‘Zo werken we veel met rondtrekkende Masai-veehouders en met kleine boeren die respectievelijk last hebben van overbegrazing en uitgedroogd land.’ Een project bevat meerdere fases en vergt een goede planning. Bij Justdiggit gebruikt men namelijk alleen regenwater, waardoor op het regenseizoen gelet moet worden. ‘Vanuit Amsterdam kijken we met kaarten en satellietdata welke gebieden vanuit biofysisch perspectief – qua grondsoort, hellingshoek en regenval – in potentie geschikt zijn om te herstellen. Vervolgens overleggen we met de partner en de gemeenschap hoe ze een gebied het beste kunnen vergroenen. Na de projectuitvoering moet een gebied twee tot drie jaar met rust gelaten worden. Daarna kunnen mensen het herstelde land op een duurzame manier gebruiken, zoals vee in kleinere kuddes laten grazen.’

Motiveren
Aan het eind van een project probeert Justdiggit mensen te blijven motiveren om herstelde gebieden te behouden en verbeteren. ‘We maken radioprogramma’s en ontwikkelen een soort digitaal platform en interactieve app, vergelijkbaar met Duolingo , waarmee we mensen op een leuke manier inspireren en leren om te vergroenen,’ vertelt De Haas enthousiast. Zo hopen ze nog meer mensen in Afrika en uiteindelijk in de rest van de wereld te bereiken.

BEDRIJF: Justdiggit
PRODUCT: gedegradeerd land weer vergroenen
STRUCTUUR: stichting
LOCATIE: Amsterdam (hoofdkantoor) en Nairobi, Kenia (regionaal kantoor Oost-Afrika)
AANTAL MEDEWERKERS: 61
OPRICHTINGSJAAR: 2009
OMZET: 7,5 miljoen euro
WEBSITE: justdiggit.org