‘Ik ga graag in debat, maar wel met respect’

Microbioloog en NSC-politicus Rosanne Hertzberger: ‘Ik ben niet van plan om de stem van de biologie te worden.’

De wetenschap verlaat ze met pijn in het hart, maar microbioloog Rosanne Hertzberger denkt dat ze als kamerlid meer kan betekenen dan door te roepen langs de zijlijn.

‘Natuurlijk mag je me aanspreken op de inhoud van mijn columns, maar als ik straks kamerlid ben, kun je me er niet op afrekenen. Ik heb zo’n achthonderd columns geschreven en als columnist werk je heel solistisch. Je kan precies opschrijven wat je wil, om discussies te voeden en om ruimte te creëren voor ideeën. In de kamer ben je lid van een team en volksvertegenwoordiger. Dat is echt een heel andere rol’, zegt microbioloog Rosanne Hertzberger (1984), sinds eind september ex-columnist van NRC. Want vanaf 26 september staat Hertzberger op de kieslijst van Nieuw Sociaal Contract (NSC). Op een 17de en dus ‘verkiesbare plaats’, want de nieuwe partij van kamerlid Pieter Omtzigt kan volgens de laatste Peilingswijzer rekenen op 22 tot 28 zetels bij de Tweede Kamerverkiezing van 22 november. ‘Dit is een exclusief interview, want de afspraak is dat kandidaten zich niet in de algemene landelijke media uitspreken zolang we nog aan ons verkiezingsprogramma sleutelen’, vertelt Hertzberger in een café in Middelland, de Rotterdamse wijk waar ze woont. Ook voor een vakblad spreekt ze – heel anders dan in haar rol als columnist – duidelijk ‘met de handrem erop’ en laat ze vragen over de inhoudelijke koers van NSC onbeantwoord.

Penvoerder
‘Ik noem mezelf microbioloog, want de Delfts-Leidse studie Life Sciences & Technology levert een nogal bizarre en onhandige nomenclatuur op’, zegt Hertzberger. Na promotieonderzoek aan de melkzuurbacterie Lactobacillus johnsonii aan de Universiteit van Amsterdam en een postdoc bij Washington University in St. Louis werkt ze nu als penvoerder voor het citizen science-project van het vrouwenonderzoekscollectief Crispatus bij de Vrije Universiteit aan het vaginale microbioom en de rol van de melkzuurbacterie Lactobacillus crispatus die geassocieerd is met gezonde zwangerschappen. ‘We hebben er financiering van ZonMW voor gekregen en de continuïteit is ook zeker gesteld, maar het doet wel pijn als ik er straks misschien meer afstand van moet nemen’, vertelt Hertzberger. Omtzigt heeft haar gevraagd om te solliciteren voor de kieslijst. ‘Ik ken Pieter van het begin van de coronacrisis, toen we achter de schermen druk bezig waren met het helpen oplossen van tekorten aan mondkapjes en testcapaciteit. Dat laatste vind ik nog steeds onbegrijpelijk. We zijn in Nederland heel sterk in medische microbiologie, maar liepen vast in zelf opgestelde richtlijnen en protocollen. Het contact met Pieter is gebleven en door de val van het kabinet is alles nu wel in een stroomversnelling beland.’

‘Bij alles wat een hype is, moeten we soms ook stappen terug durven te zetten’

Ze was tussen 2009 en 2013 ‘slapend lid’ van de VVD en stemde bij de laatste provinciale en gemeentelijke verkiezingen CDA en ChristenUnie. ‘Wat ik stem heb ik ook altijd in mijn columns gemeld, dus dat hoeft voor niemand een verrassing te zijn. Als je iedereen de maat neemt, moet je ook je eigen commitments laten zien. Een stem is nog geen echte binding, maar nu committeer ik me natuurlijk wel duidelijk aan een groep. Er is nu nog niet echt sprake van partijdiscipline, want we zijn als kandidaten nog druk bezig een bijdrage te leveren aan de partijlijn. Dat voelt heel goed. Ik lever bijdragen aan het partijprogramma maar heb nog geen portefeuille. Ik heb zelf punten ingebracht, soms schrijf ik een voorzet en soms redigeer ik voorzetten van anderen. Ik ben niet van plan om in de kamer de stem van de biologie of van de wetenschap te worden. Het is vooral mijn ambitie een goed kamerlid en volksvertegenwoordiger te worden en in de breedte het kritisch denkvermogen en de kwaliteit van de besluitvorming in de kamer te versterken.’ Op de vraag of ze in is voor het premierschap of een post als minister of staatsecretaris reageert ze vrij resoluut, maar laat toch een klein kiertje open. ‘Daar is echt geen sprake van, ik stel me kandidaat voor de Tweede Kamer.’ Wel sluit ze uit dat ze weer toetreedt tot platform X (voorheen Twitter), waarvan ze begin dit jaar afscheid nam. ‘Het heeft nuttige functies en ik houd van discussie, maar negativisme en haat zijn een bijproduct waarvoor ik pas: ik ga graag in debat, maar wel met respect.’

Weeffouten
Volgens Hertzberger is NSC – ondanks dat initiatiefnemer Omtzigt achttien jaar in de CDA-fractie zat – ‘zeker geen CDA 2.0’. ‘Daarvoor is er de laatste jaren te veel gebeurd en zijn er ook te veel bestuurlijke onbekwaamheden en weeffouten aan het daglicht gebracht. Een algemeen inzicht is dat we ons te veel laten leiden door modellen en algoritmen. Daarvan zien we nu ook parallellen in de microbioomwetenschap.’ Hertzberger doelt op de recent ontmaskerde claim van de Amerikaanse microbioloog Rob Knight dat kankertypen identificeerbaar zijn door microbiomen te sequensen (Science, 2 augustus). ‘Dat was gebaseerd op machinelearning en we hebben ons laten meeslepen. Handwerk blijft nodig, en bij alles wat een hype is, moeten we soms ook stappen terug durven te zetten.’ Zo kijkt NSC ook kritisch naar de stikstofmodellen, maar wat dit concreet betekent wil Hertzberger nog niet zeggen. Ze snapt ook de frustratie bij wetenschappers die het stikstofprobleem al veertig jaar aankaarten. ‘In ons systeem kan wetenschap niet besluiten. Wetenschap heeft een belangrijke rol om de feiten te onderzoeken maar is niet onfeilbaar. Het blijft mensenwerk en wetenschap is ook niet alwetend. Er wordt veel geroepen langs de zijlijn, maar afwegingen en besluitvorming zijn nu eenmaal aan de politiek.’