Door Aafke Kok - FOTO: IMAGESELECT - 21-06-2024 - Ecologie
Als voedselplanten hitte moesten verduren, leggen bijen minder eitjes.
Osmia lignaria-bijen leggen minder eitjes en hun larven overleven slecht als voedselplanten last hadden van hitte.
Als hun voedselplanten tijdens vroege bloei extreme hitte moesten verduren, krijgen solitaire Osmia lignaria-bijen het daarna lastig. Met door hitte gestresseerde planten als voedselbron leggen de bijen minder eitjes, en de larven die daaruit komen hebben ook nog eens een lagere overlevingskans. Entomologen van de Amerikaanse Michigan State University tonen dat aan met een veldexperiment; ze hoefden de planten slechts vier uur aan een hoge temperatuur bloot te stellen om deze effecten te bewerkstelligen (Proceedings of the Royal Society B, 19 juni).
In het voorjaar van 2018 kregen bosbessen in Michigan temperaturen van boven de 35 graden te verstouwen; de productie daalde aanzienlijk. Aangezien zulke weersextremen door klimaatverandering steeds vaker voor zullen komen, wilden onderzoekers weten welke gevolgen solitaire bijen hiervan ondervinden.
In een veldexperiment plaatsen ze daartoe Osmia lignaria-bijen in kooitjes bij bosbessen (Vaccinium corymbosum), bijenbrood (Phacelia tanacetifolia, foto) of witte klaver (Trifolium repens). Voorafgaand hadden ze deze planten vier uur lang blootgesteld aan 25 dan wel 37,5 graden Celsius. Dat deden de onderzoekers op het moment dat de planten op 25 procent bloei zaten; vergelijkbaar met de omstandigheden van het bosbessendebacle in 2018. Hoewel alle plantensoorten onder beide temperatuursbehandelingen eenzelfde aantal open bloemen laten zien, en de bijen evenveel bloembezoeken brengen, lijkt de hittestress wel ernstige gevolgen te hebben. Vrouwtjesbijen leggen zo’n 70 procent minder eitjes als de planten aan 37,5 graden Celcius waren blootgesteld. Ze weten hun nageslacht vervolgens wel een normale hoeveelheid pollen te bezorgen, maar de larven in kwestie overlijden toch veel vaker dan bij kooitjes met ongestresste voedselplanten het geval is. Slechts 30 procent van de eitjes op hittestressplanten groeit uit tot volwassen Osmia lignaria-bijen, terwijl 85 procent van de eitjes op planten die onder normale temperaturen konden ontwikkelen het uiteindelijk tot volwassen bij schopt.
Hoewel hittestressplanten niet minder voeding opleveren voor de larven, zou het toch goed kunnen dat deze planten minder stuifmeel produceren, zo stellen de Amerikanen. De bijen moeten dan vaker op en neer vliegen om dezelfde hoeveelheid stuifmeel te verzamelen, zodat ze minder larven kunnen onderhouden. Een lagere hoeveelheid pollen zou ook verklaren dat de energetisch uitdagende eitjesproductie stagneert. Een alternatieve verklaring is volgens de onderzoekers dat de kwaliteit van het stuifmeel afneemt als planten tijdens vroege bloei last van hitte hadden.