Boeken met een groen randje

Uitgever Paul Kemmeren voor de boekenkast in zijn kantoor, waar ongeveer één exemplaar van alle titels in passen die de afgelopen vijf jaar bij Noordboek verschenen.

In korte tijd is Noordboek uitgegroeid tot een productieve uitgever van boeken en gidsen op het gebied van natuur en biologie. ‘Biologen gaan voor de inhoud en hebben vaak mooie verhalen te vertellen.’

‘Tijdens corona hebben we een hype aan vogelboeken en wandelgidsen gehad, maar dat ligt nu wel achter ons. Reisboeken kenden toen een terugval van 80 tot 90 procent. Achteraf voorspelbaar, maar je weet nooit welke kant de markt uitgaat. Literaire non-fictieboeken over vogels en natuur lijken nu wel echt op hun retour. De afzet van gidsen lijkt aan het verschralen, omdat voor herkenning en determinatie van planten en dieren de digitale mogelijkheden snel toenemen.

Verder zie je een trend richting bewustzijn en omgang met dieren en planten’, zegt Paul Kemmeren, uitgever bij Noordboek in Gorredijk. Een uitgeverij die de laatste jaren een flinke stroom boeken op het gebied van natuur, landschap en biologische onderwerpen produceert. ‘We zijn nadrukkelijk aanwezig in het groene domein, maar de uitgeverij is ook sterk op het gebied van filosofie, wetenschap en geschiedenis en cultuur in het Noorden. Het is niet precies af te bakenen, een uitgever krijgt een profiel door de boeken die hij of zij uitgeeft. We zijn een zelfstandige uitgeverij die uitgaat van een wetenschappelijke basis en erg betrokken is bij haar onderwerpen. Ik ben geen bioloog, maar wel erg betrokken bij alles wat zich buiten afspeelt. Dat levert boeken op met een stevige groene inhoud’, aldus Kemmeren. ‘In feite zijn we een verzameling van vier imprints of merken – Noordboek, Sterck & De Vreese, HL Books en Bornmeer – ieder met eigen uitgevers en een eigen profiel. Samen produceren we jaarlijks zo’n 150 nieuwe boektitels. Onze binding met het Noorden en vestiging in Gorredijk maken dat veel van onze boeken een Noordelijk accent hebben. Onze directeur Steven Sterk is een echte Fries. Hij is ook de oprichter van de ramsjhandel en eigenaar van de boekhandel aan de voet van de Utrechtse Dom. Alles was je hier ziet heeft zich onder zijn handen gevormd.’

Zwart-witboeken kunnen tegenwoordig zelfs per exemplaar worden gedrukt

Het kantoor in Gorredijk is een opvallende verschijning tussen de vierkante schoenendozen op het bedrijventerrein aan de dorpsrand: het heeft een bijzonder façade met scheve metalen panelen en veel glas. Erachter ligt een enorm magazijn, volgepakt met stellingen en pallets met boeken; miljoenen ramsj-boeken. Die ramsj staat in principe los van de uitgeverij. ‘Als uitgever wil je liever niet dat je boeken hier terechtkomen’, glimlacht Kemmeren. Hij legt uit dat oplages tegenwoordig klein zijn, zo tussen de vijfhonderd en drieduizend exemplaren, en zwart-witboeken tegenwoordig bij het Centraal Boekhuis zelfs per exemplaar kunnen worden gedrukt. ‘Ook boeken waarvan er maar vijfhonderd exemplaren worden gedrukt, kunnen heel mooie en belangrijke boeken zijn. Het zijn geen boeken die veel geld opleveren en waarvoor je andere financieringsbronnen moet zien aan te boren’, vertelt Kemmeren. ‘Neem het boek In Siberië zijn geen wegen van vogelkenner en oud-LNV-topambtenaar Gerard Broere dat we recent hebben uitgegeven. Die had zoveel mooie informatie en fotomateriaal liggen van onderzoek aan ganzen en andere trekvogels en van expedities naar toendra’s en steppen in Siberië. Dat boek moest gewoon gemaakt worden, maar je weet ook dat je hiermee niet zomaar een groot lezerspubliek krijgt. Dus zoek je naar manieren om te zorgen dat het boek er toch komt. Het geeft voldoening als dat dan toch lukt.’

Het principe van uitgeven is volgens hem simpel: ‘Uitgevers maken graag boeken, maar doen juist veel dingen niet zelf: we schrijven niet, we geven niet vorm en we drukken niet. We regisseren alleen dat dit allemaal gebeurt.’ Kemmeren doorliep in Amsterdam de Frederik Muller Academie voor het boekenvak, kwam tijdens een stage bij Milieuboek in contact met het IVN en volgde daar ook de cursus voor natuurgids. Hij werkte daarna dertig jaar bij de KNNV Uitgeverij en weet uit ervaring hoe het is om met biologen te werken. ‘Het is misschien een gevaarlijke uitspraak, maar biologen zijn wars van decorum, dat geldt zowel voor kleding als omgangsvormen’, signaleert Kemmeren. ‘Maar ze staan open voor iedereen die een gesprek met ze willen voeren over hun natuur, beschikken over unieke natuurkennis, zijn erg gericht op inhoud en hebben vaak mooie verhalen te vertellen. Het is onze uitdaging de mooiste verhalen te selecteren en naar een groter publiek te brengen.’

BEDRIJF: Uitgeverij Noordboek, Sterck & De Vreese, HL Books en Bornmeer

PRODUCT: non-fictie boeken over natuur, tuin, filosofie, cultuur en wetenschap

STRUCTUUR: onderdeel van 20 Leafdesdichten en in liet fan wanhoop BV (van Steven Sterk)

LOCATIE: Gorredijk (hoofdkantoor)

AANTAL MEDEWERKERS: 10 (en veel freelancers)

OPRICHTINGSJAAR: 1992

OMZET: 3,5 miljoen euro (2023)

WEBSITE: noordboek.nl

BIJZONDERHEDEN: Noordboek is dankzij de spectaculaire groei de afgelopen vijf jaar en door overname van het fonds Cultuur & Historie van Koninklijke Van Gorcum uit Assen op 1 juni, marktleider non-fictieboeken over natuur, cultuur en geschiedenis geworden