Door Nina Wubben - Foto ImageSelect - 19-10-2019 - Ecologie
Een das bij zijn burcht. Bij verstoring trekken dassen verder van huis. Foto ImageSelect
De jacht op dassen werkt averechts: de dassen vergroten hun leefgebied en daarmee de kans dat ze rundertuberculose overdragen.
Het ruimen van dassen vergroot de kans op overdracht van rundertuberculose, schrijft een Britse onderzoeksgroep 9 oktober in de Journal of Applied Ecology. Het ruimen zorgt voor een gedragsverandering onder dassen, die daardoor meer in contact komen met zowel soortgenoten als runderen. Het risico op overdracht vergroot hierdoor. De resultaten zijn ook in Nederland relevant: ook hier klinkt vanuit boeren de roep om de opmars van de das te stoppen.
De das (Meles meles) is op menig Britse boerderij geen graag geziene gast. Naast de schade aan oogst en de kuiltjes die ze achterlaten bij het foerageren, brengen de dassen ook een ingrijpend risico met zich mee voor vee. Een deel draagt namelijk de bacterie Mycobacterium bovis met zich mee, die tuberculose in runderen veroorzaakt. In het verleden hebben uitbraken in Groot-Brittannië al tot massale rundersterfte geleid. Daarom doet men er sinds 2011 aan dassenruiming.
Gps
De nieuwe studie is de meest recente in een reeks van onderzoeken naar het nut van ruimen bij het onderdrukken van rundertuberculose, die tot nu toe geen eensluidende conclusies hebben opgeleverd. Om nu op individueel niveau te kijken wat het ruimen doet met het gedrag van de dassen in een gebied waar ruimingen veel voorkomen, gebruikten de onderzoekers gps-halsbanden. Ze vergeleken de resultaten onder andere met hetzelfde gebied vóór de ruimingen begonnen.
Hieruit bleek dat de dassen zich op een 61 procent groter gebied begaven dan vóór het ruimen. Ook trokken de dieren ’s nachts verder weg van hun burcht. Deze gedragsveranderingen bleven ook doorgaan nadat het ruimen weer was gestopt. Door het grotere gebied dat zij betraden, denken de onderzoekers dat de dassen meer mogelijkheden hebben tot het tegenkomen van vee en andere dassen, waardoor de kans op bacterieoverdracht stijgt.
Bejaging
‘Deze studie laat zien dat bejagen het probleem alleen maar erger kan maken’, zegt biodiversiteitsexpert en hoogleraar Hens Runhaar van de Wageningen Universiteit en de Universiteit Utrecht. ‘Ook als door bejaging de dassenpopulatie minder groot wordt, blijft dit netto-effect op het risico van tuberculosetransmissie bestaan.’ Ook in Nederland klinkt vanuit sommige hoeken nu een roep op dassenruiming. Volgens Runhaar is dit onnodig: ‘Nederland is formeel rundertuberculosevrij. Er is dus geen enkele reden om in Nederland maatregelen te nemen tegen dassen. Hier komt de roep om bejaging vooral omdat boeren meer schade ervaren aan de oogst. Dit komt met name doordat beschermingsmaatregelen vanaf de jaren tachtig succes hebben gehad in het herstellen van de toen sterk bedreigde dassenpopulaties. Daarvoor bestaat er in Nederland echter voor boeren een mooie vergoedingsregeling voor dassenschade. Mens en das moeten dus weer samen leren leven. Bovendien staat de terugkeer van de das ook voor een meer biodivers landschap. Laten we dat koesteren.’