Personaliarubriek voor biologen voor 2020, tweewekelijks aangevuld.
SOORTGENOTEN 2020
Matty Berg
Bodemecoloog Matty Berg (1964) is in Groningen benoemd tot bijzonder hoogleraar bodemfauna en natuurlijke ecosysteemdynamiek, als vervolg op zijn vijfjarige bijzondere leerstoel van de Uyttenboogaart-Eliasen Stichting. Hij studeerde biologie aan de UvA en promoveerde in 1997 aan de VU op onderzoek naar dynamiek van een bodemvoedselweb. Berg werkt sinds 1988 als onderzoeker bij de VU en is tevens secretaris van EIS Kenniscentrum Insecten en gastmedewerker van Naturalis.
Ebel Nieboer†
Vogelonderzoeker Ebel Nieboer (1933) is 20 oktober overleden. De oud-VU-medewerker uit de school van ornitholoog Karel Voous is bij VU-biologen vooral bekend als organisator van de ringkampen op onderzoeksstation het Groene Glop op Schiermonnikoog. Nieboer is erelid van studievereniging Gyrinus natans.
Wilco Verberk
De Nijmeegse dierecoloog Wilco Verberk (1976) krijgt de Nederlandse Zoölogieprijs 2020 voor zijn hoogstaande publicaties, waarin hij meerdere aspecten van de zoölogie integreert. Hij studeerde biologie in Nijmegen en promoveerde daar in 2008 op onderzoek aan de aanpassingen van aquatische ongewervelden. Verberk werkte daarna als postdoc met een Rubicon- en Marie Curie-beurs bij de University of Plymouth en werkt sinds 2012 bij de Radboud Universiteit in Nijmegen. Verberk ontving in 2010 de Hans Esselink Award en in 2016 een Vidibeurs. De Zoölogieprijs wordt vanwege de coronacrisis uitgereikt op het zoölogiesymposium 2021 van de Koninklijke Nederlandse Dierkundige Vereniging.
NWO Science Awards
Het NWO-domein Exacte en Natuurwetenschappen heeft 30 november een Stairway to Impact Award van 50 duizend euro toegekend aan trekvogelecoloog Theunis Piersma (RUG/NIOZ) voor zijn innovatieve onderzoek naar bewegingen van wad- en weidevogels. Een Athena Award voor diversiteit van 50 duizend euro ging naar de Groningse microbioomonderzoeker Sahar El Aidy. Team Science Awards van 10 duizend euro zijn toegekend aan het tbc-onderzoek van het team van de Utrechtse chemisch bioloog Adriaan Minnard en het bioinformatica-onderzoek van de Amsterdam Science Park Study Group. De Communication Award van 10 duizend euro ging naar het blog-initiatief Donders Wonders van het Nijmeegse Donders Instituut.
Venture Challenge
Op de online Dutch Life Sciences Conference zijn de winnaars van de Venture Challenge voor life science start-ups bekendgemaakt. De Venture Challenge-prijzen van 25 duizend euro gingen naar de AMC-spin-off PacingCure voor ontwikkeling van biologische pacemakertechnologie en de Delftse start-up SLAM Orthopedic voor hun innovatieve meetsysteem van boordiepte bij botoperaties.
Verschenen in Bionieuws 20 van 19 december 2020
Sonja Isken
De Wageningse opleidingsdirecteur Sonja Isken (1969) kreeg 11 november de Zilveren Zandloper 2020 van de Nederlandse Biotechnologie Vereniging, voor haar rol in vormgeven en uitdragen van de Wageningse opleiding biotechnologie. De prijs bestaat uit een beeldje en een geldprijs van 2.500 euro. Isken studeerde biotechnologie aan de Technische Universität Braunschwein, promoveerde in 2000 in Wageningen op onderzoek aan de fysiologie van Pseudomonas-bacteriën en is sindsdien programmadirecteur biotechnologie.
Marc van Mil
Biomedicus en onderwijsinnovator Marc van Mil (1978) van UMC Utrecht ontving 19 november de Leo ten Kate Innovatieprijs van de Nederlandse Associatie voor Community Genetics en Public Health Genomics. Dit voor de heldere wijze waarop hij ontwikkelingen en toepassingen in de genetica weet te duiden, zijn grote bereik via televisie en publiekslezingen, en zijn innovaties in het onderwijs. Van Mil studeerde biotechnologie in Wageningen en promoveerde in 2012 in Utrecht op het onderwijs in moleculaire basisprocessen van het leven. In 2017 werd hij gekozen tot landelijk Docent van het Jaar.
iGEM-Awards
Het Rapidemic-team uit Leiden is als eerste geëindigd in de finale voor masterstudenten in de International Genetically Engineered Machine-competitie (iGEM2020), tijdens de afsluiting van de virtuele Giant Jamboree vanuit Boston op 22 november. Het team uit Leiden presenteerde een innovatieve, modulaire techniek die snelle en eenvoudige detectie van nucleïnezuren van pathogenen bij een toekomstige pandemie-uitbraak mogelijk maakt. Ook de track award in de categorie Best Diagnostics Project ging naar het team uit Leiden, bestaand uit veertien masterstudenten onder leiding van industrieel microbioloog Han de Winde en microbioloog Dennis Claessen. Het team kreeg in het prijzenfestival ook nog drie awards, op het gebied van Inclusivity, Supporting Entrepreneurship en Best Wiki.
Ook het Phocus-team uit Delft won een track award, in de categorie Best Food and Nutrition Project, voor het ontwerp van een duurzame biopesticide in de strijd tegen sprinkhanen. Het Delftse team won daarnaast maar liefst zeven awards, voor Ingegrated Human Practices, New Basic Part, New Composite Part, Poster, Presentation, Safety Commendation en de iGEMers’ Prize. Daarnaast zijn drie gouden medailles uitgereikt aan de teams uit Delft, Groningen en Leiden, en twee zilveren medaille aan de teams uit Amsterdam en Maastricht.
De iGEM-jamboree werd dit jaar voor het eerst virtueel vanuit Boston georganiseerd, met 247 teams die allemaal deelnamen onder strikte coronarichtlijnen.
Verschenen in Bionieuws 19 van 28 november 2020
Kees Vink
Bioloog Kees Vink (1966) is per 1 november in Rotterdam benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘from Big Natural History to
Urban Ecology’, een leerstoel opgezet in samenwerking met Het Natuurhistorisch in Rotterdam. Hij studeerde biologie in Leiden en promoveerde in Amsterdam bij het NKI/AVL op onderzoek aan hiv. Vink werkte daarna bij Maastricht UMC en werd in 2006 hoofd van het kindergeneeskundelab van Erasmus MC in Rotterdam. Sinds 2013 is hij hoofd life sciences van het Erasmus University College.
Veni’s
Onderzoeksfinancier NWO heeft 5 november 162 Veni-subsidies van 250 duizend euro toegekend aan jonge onderzoekers. Hieronder bevinden zich 45 levenswetenschappers: marien bioloog Michelle Achlatis (UvA), bio-informaticus Mohammad Alanjary (WU), neuroloog Nadine van der Beek (Erasmus MC), stamcelbioloog Mirjam Belderbos (Princess Máxima Centrum), biomedicus Mariëtte Boon (LUMC), psychogeneticus Janita Bralten (Radboud UMC), biofysicus Abel-John Buchner (TUD), bioloog Jessie van Buggenum (RUN), ontwikkelingsbioloog Christiaan Büll (Hubrecht Institute), forensisch onderzoeker Annemieke van Dam (AMC), bioinformaticus Patrick Deelen (UMCG), immunoloog Jorge Domínguez Andrés (Radboudumc), socio-ecoloog Ine Dorresteijn (UU), humaan geneticus Else Eising (MPI Psycholinguistiek), hydroloog Tim van Emmerik (WU), etnobotanicus Caroline Fernandes Caromano (Naturalis), ecohistoricus Floor Haalboom (Erasmus MC), bewegingswetenschapper Melissa Hooijmans (AMC), neurowetenschapper Willemijn Jansen (UM), neurobioloog Laura Kervezee (LUMC), celbioloog Max Koppers (UU), evolutiebioloog Elise Laetz (RUG), trekvogelecoloog Thomas Lameris (NIOZ), neurowetenschapper Anita van Loenhoud (AMC), socio-ecoloog Esther Marijnen (WU), moleculair bioloog Hendrik Messal (NKI), infectiebioloog Pascal Miesen (Radboudumc), ontwikkelingsbioloog Isabel Misteli Guerreiro (Hubrecht Institute), bodemecoloog Kyle Mason-Jones (NIOO), microbioloog Alise Muok (LEI), viroloog Matti Pronker (UU), neurogeneticus Jeanne Savage (VU), hersenonderzoeker Anna Schüth (UM), ecofysioloog Mariana Silva Artur (UU), bosecoloog Arie Staal (UU), farmacoloog Elin Svensson (Radboudumc), geneticus Eelco Tromer (RUG), biochemicus Roderick Tas (TUE), aquatisch ecoloog Mandy Velthuis (RUN), neuropsycholoog Els van der Ven (VU), biomedicus Robin Vernooij (UMCU), immunoloog Felipe Vieira Braga (AMC), biomedisch ingenieur Evita Wiegers (UMCU), biomedicus Josine de Winter (VUMC), dierfysioloog Deli Zhang (WU) en medisch microbioloog Anoek Zomer (Prinses Máxima Centrum).
Vidi's
Op 4 november kende NWO aan 81 ervaren onderzoekers Vidi-subsidies toe van maximaal 800 duizend euro, om in vijf jaar hun eigen onderzoekslijnen te ontwikkelen. Onder de winnaars zijn 25 levenswetenschappers: marien bioloog Leontine Becking (WU), epidemioloog Patricia Bruijning-Verhagen (UMC Utrecht), bewegingswetenschapper Larien Buffart (Radboudumc), moleculair bioloog Wilma van Esse (WUR), biochemicus Alan Gerber (VUmc), neurowetenschapper Koen Haak (Radboudumc), medisch bioloog Kim van der Heiden (Erasmus MC), infectieziekten-onderzoeker Joppe Hovius (AMC), plantenfysioloog Kaisa Kajala (UU), moleculair bioloog Wouter Kohlen (WUR), biofysicus Daniela Kraft (UL), nematoloog Jose Lozano Torres (WUR), medisch bioloog Marvin van Luijn (Erasmus MC), experimenteel zoöloog Florian Muijres (WUR), neurowetenschapper Devika Narain (Erasmus MC), biomedisch technoloog Pim van Ooij (AMC), humaan geneticus Maaike van Putten (LUMC), moleculair geneticus Arnab Ray Chaudhuri (Erasmus MC), celbioloog Thom Sharp (UL), biochemicus Elwira Smakowska-Luzan (WUR), medisch moleculair geneticus Pieter Vader (UMC Utrecht), immunoloog Annemarthe van der Veen (LUMC), milieuwetenschapper Michelle van Vliet (UU), biogeochemicus Jorien Vonk (VU), biomedicus Jannie Wijnen (UMC Utrecht) en microbieel ecoloog Susanne Wilken (UvA).
Ebbe Nielsen Challenge
De Vlaamse onderzoekers Quentin Groom en Maarten Trekels van de Plantentuin Meise hebben een gedeelde tweede prijs gewonnen in de Ebbe Nielsen Challenge van de Global Biodiversity Information Facility (GBIF). Groom kreeg de onderscheiding voor de ontwikkeling van InteractLAS, een gereedschap dat interacties tussen soorten en verspreidingsgegevens combineert, en Trekels voor zijn applicatie die wetenschappelijke plantennamen koppelt aan type-exemplaren in herbaria. De eerste prijs ging naar een team van onderzoeker Ian Ondo van Royal Botanic Gardens in Kews, voor de ontwikkeling van ShinyBIOMOD, een verbeterd platform voor het modeleren van niche- en soorteninformatie. De challenge is vernoemd naar de Deense entomoloog en GBIF-oprichter Ebbe Schmidt Nielsen (1950-2001).
Verschenen in Bionieuws 18 van 14 november 2020
Willem Renema
Marien biogeograaf Willem Renema (1972) is benoemd tot bijzonder hoogleraar marine palaeobiodiversity aan de Universiteit van Amsterdam, een leerstoel ingesteld door zijn werkgever Naturalis Biodiversity Center. Hij studeerde geologie in Utrecht en promoveerde in 2002 op onderzoek aan benthische forminiferen. Renema werkt sinds 1997 bij Naturalis, als promotie-onderzoeker, conservator micropaleontologie, rifonderzoeker en sinds 2015 als onderzoeksleider Marine Biodiversity.
Jan Wisse
Biotechnoloog en communicatieexpert Jan Wisse (1974) is de nieuwe communicatiemanager van Roche Nederland, onderdeel van de Zwitserse farmamultinational. Hij studeerde biotechnologie in Wageningen en werkte van 2001 tot 2008 bij communicatiebureau Schuttelaar & Partners. Wisse was van 2008 tot 2014 directeur van biotechbranche-organisatie Niaba en opvolger HollandBio en was sinds 2014 communicatiemanager Crop Science Benelux bij chemiereus Bayer.
Duurzame Docent
Biologiedocent Joanne Malotaux van de Wageningse scholengemeenschap Pantarijn is 9 oktober verkozen tot de Duurzame Docent 2020 in de categorie voortgezet onderwijs. Malotaux studeerde biologie in Utrecht en bos- en natuurbeheer in Wageningen. Ze is sinds 2015 biologiedocent aan het Pantarijn, volgt momenteel de master leren en innoveren bij Aeres Hogeschool en is initiatiefnemer van Burgerboerderij de Patrijs in Vorden.
Jan Wolkersprijs
De Jan Wolkersprijs 2020 voor het beste natuurboek van het jaar ging 18 oktober naar de Vlaamse boomringonderzoeker Valerie Trouet, voor haar boek Wat bomen ons vertellen. Zij studeerde bio-ingenieurswetenschappen in Gent en promoveerde in 2004 op boomringonderzoek aan het El Niño-effect. Trouet werkt sinds 2015 als dendrochronoloog bij het Laboratory of Tree-Ring Research van de University of Arizona in Tucson.
NWO-voorzitter
Medicus Marcel Levi (1964) is per 1 april 2021 benoemd tot voorzitter van wetenschapsorganisatie NWO, als opvolger van biofysicus Stan Gielen. Levi is nu hoogleraar bij en bestuursvoorzitter van University College London Hospitals. Hij studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en
promoveerde daar in 1991 op het mechanisme van bloedstolling. Levi was daarna achtereenvolgens internist, hoogleraar interne geneeskunde en – van 2000 tot 2017 – bestuursvoorzitter van het AMC Amsterdam.
Verschenen in Bionieuws 17 van 31 oktober 2020
Geoff Monteith
De Australische entomoloog en mestkeverexpert Geoff Monteith van Queensland Museum is als enige nog levende bioloog doorgedrongen tot de Top Tien Meest Vernoemde Wetenschappers, met 225 soorten en 15 genera die naar hem zijn vernoemd (ABC Radio Brisbane, 4 oktober). Hij komt hiermee met stip binnen als 10de op de lijst die wordt aangevoerd door oerbioloog Charles Darwin met 363 soorten en 26 genera, gevolgd door Alfred Russel Wallace, Joseph Dalton Hooker, William Jackson Hooker en Alexander von Humboldt.
Godman Salvin Prize
De British Ornithologists’ Union heeft de Godman Salvin Prize toegekend aan de Friese trekvogelecoloog Theunis Piersma (1958) van NIOZ, Rijksuniversiteit Groningen en burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide. Piersma studeerde in Groningen en promoveerde daar in 1984 op het trekgedrag van kanoeten. Hij werd in 2003 hoogleraar in Groningen en bezet sinds 2012 de bijzondere deeltijdleerstoel trekvogelecologie van Wereld Natuur Fonds en Vogelbescherming. Piersma werd in 2009 KNAW-lid, ontving in 2014 een Spinozapremie en is sinds 2017 Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Nobelprijzen
De Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde ging 5 oktober naar drie virusonderzoekers voor hun ‘ontdekking van het hepatitis C-virus’: de Amerikaanse medicus Harvey J. Alter (1935) van National Institutes of Health, de Brits-Canadese microbioloog Michael Houghton (1949) van de University of Alberta en de Amerikaanse viroloog Charles M. Rice (1952) van deRockefeller University in New York. Alter studeerde geneeskunde aan de University of Rochester. Houghton studeerde biologie aan de University of East Anglia en promoveerde in 1977 bij King’s College London. Rice studeerde zoölogie aan de University of California in Davis en promoveerde in 1981 bij het California Institute ofTechnology.
De Nobelprijs voor Chemie ging 7 oktober naar de Franse microbioloog Emmanuelle Charpentier (1968) en de Amerikaanse moleculair geneticus Jennifer Doudna (1964) voor de ‘ontwikkeling van een methode voor genoomredigeren’, de Crispr-Cas9-technologie. Charpentier studeerde aan de Université Pierre-et-Marie-Curie in Parijs, promoveerde bij het Institut Pasteur en werkte daarna in New York, Wenen, Umeå en Braunschweig. Ze is nu directeur van de Max Planck Unit for the Science of Pathogens en ereprofessor aan de Humboldt University in Berlijn. Doudna studeerde aan Pomona College in Claremont, promoveerde in 1989 aan Harvard Medical School en werkt sindsdien bij de University of Colorado Boulder, Yale University in New Haven en sinds 2002 bij de University of California in Berkeley.
Verschenen in Bionieuws 16 van 17 oktober 2020
Roy Erkens
Evolutiebioloog en universitair hoofddocent Roy Erkens (1976) van Maastricht University is benoemd tot lid van de wetenschappelijke adviesraad van Naturalis, met speciaal het aandachtsgebied onderwijs. Hij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 2007 op fylogenetisch onderzoek aan het plantengeslacht Guatteria uit de zuurzakfamilie. Erkens werkt sinds 2012 in zijn geboortestad Maastricht en is tevens bestuurslid van het Nederlands Instituut voor Biologie, de Treub Maatschappij voor tropisch onderzoek en de Stichting Biowetenschappen en Maatschappij.
Rascha Nuijten
Dierecoloog Rascha Nuijten (31) is de nieuwe directeur van de Stichting Future For Nature die jaarlijks jonge, talentvolle internationale natuurbeschermers eert en financieel ondersteunt. Ze studeerde biologie in Utrecht en promoveerde 9 september aan de Universiteit van Amsterdam op onderzoek aan de impact van klimaatverandering op kleine zwanen bij het Nederlands Instituut voor Ecologie. Nuijten staat in de op 7 juli gepresenteerde Duurzame Jonge 100 van Sustainable Motion, de tegenhanger van de Duurzame 100 van Trouw. Ze is als vrijwilliger al sinds 2016 actief voor Future For Nature en mede-oprichter en coördinator van de FFN Academy. De uitreiking van de FFN Awards 2020 vindt dit jaar plaats op 30 oktober tijdens een virtueel evenement.
EO Wilson Research Prize
De jaarlijkse EO Wilson Research Prize is door uitgever Taylor & Francis toegekend aan een publicatie in Journal of Natural History van vijf Wageningse entomologen en twee Oekraïense en een Britse collega(’s). Het winnende artikel met als eerste auteur Joop Woelke komt voort uit veldwerk in Panama dat studenten tien jaar geleden deden onder leiding van de huidige Wageningse studiecoördinator biologie Ties Huigens en evolutionair ecoloog Nina Fatouros. In het artikel beschrijven zij twee nieuwe sluipwespsoorten die parasiteren op eieren van tropische passiebloemvlinders. De prijs is genoemd naar de inmiddels 91-jarige Amerikaanse evolutiebioloog, biogeograaf en mierenexpert Edward O. Wilson van Harvard University en bedraagt 1.000 Britse Pond.
Center of Excellence
Tijdens het Gala van de Biodiversiteit van 29 september is in Leiden het Centre of Excellence for Netherlands Biodiversity Research van start gegaan, een bundeling van biodiversiteitsonderzoek van Naturalis, NIOO-KNAW, NIOZ-NWO en Westerdijk Fungal Biodiversity Institute-KNAW.
Verschenen in Bionieuws 15 van 3 oktober 2020
Wim van Densen †
Visserijbioloog Wim van Densen (1948), oud-medewerker Limnologisch Instituut (nu: NIOO-KNAW), Wageningen Universiteit en RIVO (nu: Wageningen Marine Research), is 4 juli overleden. Hij studeerde biologie in Leiden en promoveerde in 2001 bij de Universiteit Twente op onderzoek naar percepties bij vangstgegevens en visserijbeheer.
Edwin Pos
De Utrechtse bioloog Edwin Pos is benoemd tot wetenschappelijk directeur van de Botanische Tuinen Utrecht. Hij vormt hiervan de directie met de eveneens nieuw benoemde bedrijfskundige Fenna Hanraets-van Charldorp, die tot operationeel directeur is benoemd. Pos studeerde biologie in Utrecht, promoveerde daar in 2018 op de diversiteit van tropische boomsoorten van de Amazone en werkte er sindsdien als onderzoeker en studiecoördinator evolutiebiologie.
Bas Rodenburg
Bioloog Bas Rodenburg (1975) is voor een dag per week in Wageningen benoemd tot hoogleraar dierenwelzijn. Een leerstoel gefinancierd door de Universiteit Utrecht, waar hij sinds 2018 hoogleraar dierenwelzijn is bij de faculteit diergeneeskunde. Rodenburg studeerde biologie in Wageningen en promoveerde daar in 2004 op gedragsonderzoek aan het verenpikken bij legkippen. Hij werkte als postdoc bij het huidige Wageningen Livestock Research, het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek in Gent en als VENI-onderzoeker bij Wageningen Universiteit. Rodenburg is vice- voorzitter van de International Society for Applied Ethology.
ERC Starting Grants
De European Research Council heeft 3 september ERC Starting Grants toegekend van gemiddeld 1,5 miljoen euro aan 436 innovatieve onderzoekers waaronder 12 Nederlandse levenswetenschappers: moleculair bioloog Jacques Bothma (Hubrecht Institute), neurowetenschapper Janna Cousijn (UvA), neurobioloog Ginny Farias Galdames (UU), celbioloog Helmuth Gehart (Prinses Maxima Centrum), hersenonderzoeker Elseline Hoekzema (UL), biomedisch technoloog Riccardo Levato (UMC Utrecht), bioinformaticus Marnix Medema (WU), celbioloog Baoxu Pang (LUMC), biochemicus Caroline Paul (TUD), marien microbioloog Anja Spang (NIOZ), microbioloog Daan Swarts (WU) en plantwetenschapper Tobias Zuest (WU).
Heineken Young Scientists Award
Internist en parasitoloog Meta Roetenburg (1981) van het LUMC krijgt de Heineken Young Scientists Award 2020 in het domein Medical/Biomedical Sciences voor haar onderzoek aan een malariavaccin. Zij krijgt de prijs van 10.000 euro en een kunstwerk 1 oktober uitgereikt samen met de winnaars van de Heinekenprijzen.
Verschenen in Bionieuws 14 van 19 september 2020
Arthur Rörsch†
Biochemicus Arthur Rörsch (1933) is 14 juli in zijn woonplaats Leiden overleden. Hij studeerde scheikundige technologie in Delft en promoveerde in 1962 in Leiden op de stralingsgevoeligheid van Escherichia coli. Hij was in Leiden buitengewoon hoogleraar moleculaire genetica (1966-1976) en biochemie (1973-1992), deels naast zijn lidmaatschap van de Raad van Bestuur van TNO. Hij ontwikkelde zich tot kleurrijk klimaatscepticus en was vaste auteur van climategate.nl.
Niek Scheepens
Evolutionair ecoloog J.F. Niek Scheepens (1982) is aan de Goethe-Universität Frankfurt benoemd tot hoogleraar evolutionaire ecologie van planten. Scheepens studeerde biologie in Groningen en promoveerde in 2011 in het Zwitserse Bazel op onderzoek naar intraspecifieke fenotypische variatie en evolutie in alpenplanten. Hij werkte daarna als postdoc aan de universiteit van Turku in Finland, ontving in 2014 een Alexander von Humboldt Fellowship voor onderzoek aan de Universität Tübingen in Duitsland.
Judy Shamoun
Dierecoloog Judy Shamoun-Baranes (1969) is bij de Universiteit van Amsterdam (UvA) benoemd tot hoogleraar animal movement ecology. Zij studeerde biologie en zoölogie aan de Tel Aviv University in Israël, waar ze promoveerde op vogelmigratie. Sinds 2003 coördineert ze het European Network for the Radar surveillance of Animal Movement. In 2013 won haar team de Academische Jaarprijs met het communicatieproject Vogel het uit!, rond het volgen van vogels met gps-loggers en het Bird Tracking System (UvA-BiTS).
Henk Tennekes †
Toxicoloog Henk Tennekes (1950) is 1 juli in Winterswijk overleden. Hij studeerde humane voeding in Wageningen en promoveerde daar in 1979 op toxicologisch onderzoek naar levertumoren bij muizen. Hij werkte als toxicoloog bij onder meer Shell, Sandoz, RRC en – sinds 1992 – voor zijn eigen adviesbureau ETS. In september 2010 publiceerde hij zijn boek The Systemic Insecticides: A Disaster in the Making, waarin hij de relatie legde tussen bijensterfte en neonicotinoïden. Op boerenlandvogels.nl bestreed hij de toelatingsprocedures van bestrijdingsmiddelen die ‘cumulatieve toxiciteit’ zouden vertonen.
Mark Vermeij
Marien bioloog Mark Vermeij (1973) is aan de UvA benoemd tot hoogleraar tropische maritieme ecologie. Hij studeerde biologie in Groningen en promoveerde in 2002 aan de UvA op evolutionaire ecologie van rifkoralen. Vermeij werkte vervolgens als postdoc in Miami, als onderzoeker op Hawaï en trad in 2008 in dienst bij onderzoekstation Carmabi op Curaçao. Sinds 2009 heeft hij een gedeelde aanstelling bij Carmani en de UvA.
Verschenen in Bionieuws 13 van 5 september 2020
Hans Cohen †
Microbioloog en oud-RIVM-directeur Hans Herman Cohen (1923) is 14 mei in Bosch en Duin overleden aan de gevolgen
van covid-19. Hij studeerde geneeskunde in Groningen en promoveerde daar in 1953 op onderzoek naar bloedtesten. Vanaf 1954 werkte Cohen bij een voorloper van het RIVM aan de ontwikkeling van het Salk-poliovaccin en de latere combinatie-inenting tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio (DKTP). Hij was van 1979 tot 1986 directeur-generaal van het RIV(M) en vanaf 1980 lid van de KNAW.
Heinekenprijzen
De KNAW kent dit jaar de Heinekenprijs voor Biochemie en Biofysica toe aan biochemicus Bruce Stillman (Cold Spring Harbor Laboratory, VS), de Heinekenprijs voor Geneeskunde aan optogeneticus Karl Deisseroth (Stanford University, VS), de Dr. A.H. Heinekenprijs voor Milieuwetenschappen aan klimaatwetenschapper Corinne Le Quéré (University of East Anglia, VK) en de C.L. de Carvalho-Heinekenprijs voor de Cognitieve Wetenschappen aan neurowetenschapper Robert Zatorre (McGill University, Canada). De laureaten ontvangen de prijzen van elk 200.000 dollar op 1 oktober.
Spinoza- en Stevinpremies
Onderzoeksfinancier NWO kent dit jaar drie Spinozapremies en een Stevinpremie van ieder 2,5 miljoen euro toe aan vier levenwetenschappers. De Delftse biofysicus Nynke Dekker (1971) ontvangt een Spinozapremie voor haar nanotechnologische onderzoek aan dna- en rna-moleculen en hun interacties met enzymen en moleculaire motoren. De Eindhovense biochemicus Jan van Hest (1968) krijgt een Spinozapremie voor het ontwerpen en ontwikkelen van nieuwe materialen en katalytische processen die kunstmatig gemaakte moleculen combineren met biologische componenten tot nanoreactoren of kunstmatige organellen in levende cellen. De Leidse immunoloog en celbioloog Sjaak Neefjes (1959) ontvangt een Spinozapremie voor zijn onderzoek naar processen in één enkele cel. De Stevinpremie voor onderzoek met maatschappelijke impact gaat naar immunoloog Ton Schumacher (1965) bij het Antoni van Leeuwenhoek, Oncode Instituut en LUMC voor zijn onderzoek naar immuuntherapie tegen kanker met genetisch gemanipuleerde T-cellen en neo-antigenen.
Jetske de Boer
Entomoloog Jetske de Boer (1976) is bij de Aeres Hogeschool Wageningen en het Nederland Instituut voor Ecologie (NIOO- KNAW) aangesteld als lector ecologisch wijs: insecten en maatschappij om praktische en ecologische oplossingen te
ontwikkelen rond beheersing van plaaginsecten. Zij studeerde gewasbescherming in Wageningen en promoveerde daar in 2004 op onderzoek aan de reactie van roofmijten op signaalstoffen die herbivoren bij planten vrijmaken. De Boer werkte daarna als postdoc aan de University of Minnesota, Rijksuniversiteit Groningen, Wageningen Universiteit en het NIOO.
Verschenen in Bionieuws 12 van 4 juli 2020
Eiko Kuramae
Microbieel ecoloog Eiko Kuramae van NIOO-KNAW is in Utrecht benoemd tot bijzonder hoogleraar microbial community ecology & environmental genomics. Zij studeerde agrotechniek in São Paulo en moleculaire biologie in Brussel en promoveerde in 1995 aan Universidade Estadual Paulista in São Paulo op moleculair genetisch onderzoek aan citrusvruchten. Ze ontving na haar promotie de Fapesp-Young Scientist award, waarmee ze in São Paulo haar een eigen onderzoeksgroep opzette. Kuramae werkt vanaf 2002 in Nederland, als postdoc bij het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute, NIOO-KNAW en de Vrije Universiteit Amsterdam. Sinds 2010 is ze werkzaam voor NIOO-KNAW en leidt de onderzoeksgroep moleculaire microbiële ecologie en environmental genomics.
Robert May †
De Australische pionier in ecologisch modeleren Lord Robert May (1939) is 28 april op 84-jarige leeftijd in Oxford overleden. Hij studeerde fysica en promoveerde in 1959 aan de University of Sydney op supergeleiding. May stapte over op de ecologie en zijn monografie Stability and Complexity in Model Ecosystems uit 1973 is een klassieker. Hij werkte aan Princeton University, Imperial College Londen en Oxford University en was van 1995 tot 2000 Chief Scientific Adviser van de Britse overheid en van 2000 tot 2005 president van de Royal Society. Hij ontving talrijke onderscheidingen en wordt gezien als grondlegger van de chaostheorie.
Bart Thomma
De Wageningse plantenziektekundige Bart Thomma krijgt een prestigieuze Alexander von Humboldt hoogleraarschap en vijf miljoen euro aan fondsen van de Universität Köln. Hij studeerde plantenziektekunde in Wageningen en promoveerde in 2000 in Leuven op onderzoek aan verdedigingsmechanismen van Arabidopsis tegen microbiële ziekteverwekkers. In 2003 keerde Thomma terug in Wageningen waar hij in 2013 hoogleraar fytopathologie werd. Sinds juli 2019 was hij al gasthoogleraar bij het Cluster of Excellence on Plant Sciences in Keulen.
Saskia van Wees
Bioloog Saskia van Wees (1969) is in Utrecht benoemd tot hoogleraar hormonale regulatie van plantenafweer. Zij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 1999 op onderzoek aan systemische infectie van Arabidopsis door rhizobacteriën. Daarna werkte zij als postdoc bij het Amerikaanse Torrey Mesa Reseach Institute en met een Veni-subsidie bij de Universiteit van Amsterdam. Van Wees maakte in 2007 de overstap naar Utrecht en werkt daar aan verdedigingssignalen van planten in interactie met microben en insecten.
Verschenen in Bionieuws 11 van 13 juni 2020
Martin Scholten
Bioloog Martin Scholten (1959) treedt 1 juni terug als algemeen directeur van de Animal Science Group van Wageningen University & Research en wordt strategisch adviseur van de raad van bestuur. Hij studeerde biologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en promoveerde daar in 2004 op ecologisch onderzoek aan plankton. Hij werkte van 1986 tot
2002 als hoofd zeeonderzoek bij TNO in Den Helder en daarna bij het Rijksinstituut voor Visserijonderzoek in IJmuiden. In 2006 werd hij directeur van Imares en in 2008 directeur van de Animal Sciences Group.
Erik Storkebaum
Neurobioloog Erik Storkebaum (1977) van het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour is in Nijmegen benoemd tot hoogleraar moleculaire neurobiologie. Hij studeerde farmaceutische wetenschappen in Leuven en promoveerde daar in 2005 op onderzoek naar degeneratie van motorneuronen bij transgene muizen en ratten. Storkenbaum werkte als postdoc bij VIB-Leuven, was groepsleider bij het Max Planck Institute for Molecular Biomedicine in Münster en is sinds 2017 groepsleider bij het Donders Institute. Hij ontving in 2017 een ERC consolidator award.
Pieter de Waard †
Bioloog en bionanotechnoloog Pieter de Waard is 30 april op 63-jarige leeftijd overleden. Hij studeerde biologie in Utrecht, waar hij in 1990 promoveerde op onderzoek aan NMR-spectroscopie aan suikermoleculen. Hij werkte als NMR-onderzoeker bij het Agrotechnologisch Onderzoeksinstituut en bij de leerstoelgroep biofysica in Wageningen. Sinds 2016 was hij verbonden aan de leerstoelgroep bionanotechnologie en voerde hij het beheer over onderzoeksfaciliteit Magnefy.
EOS Pipet
De Italiaanse moleculair bioloog Antonella Fioravanti van de Vrije Universiteit Brussel en het Vlaams Instituut Biotechnologie is 17 mei door het Vlaamse wetenschapsblad EOS en de Jonge Academie onderscheiden met de EOS Pipet 2020. Zij bekronen hiermee haar baanbrekend onderzoek aan de miltvuurbacterie Bacillus anthracis en multiresistente ziekenhuisbacteriën. Fioravanti studeerde medische biotechnologie aan de Università degli Studi di Firenze in Florence en promoveerde in 2014 aan de Université de Lille in Noord-Frankrijk op epigenetisch onderzoek naar de celcyclus van alfaproteobacteriën. Sindsdien werkt ze als postdoc bij de VUB in Brussel.
KNAW-bestuur
Celbioloog Sjaak Neefjes (1959) van het LUMC en biomedisch technoloog Ton van der Steen (1964) van Erasmus MC treden per 1 september 2020 toe tot het KNAW-bestuur. Ze zijn gekozen tot voorzitter van de Domeinen Medische, Medisch-Biologische en Gezondheidswetenschappen en Natuur- en Technische Wetenschappen.
Verschenen in Bionieuws 10 van 30 mei 2020
Kees Eveleens †
Bioloog Kees Eveleens (1938) is 14 april in zijn woonplaats Doorwerth overleden. Hij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde in 1972 aan de University of California in Berkeley op onderzoek aan biologische bestrijding van de Floridamot in katoenteelt. Hij werkte jaren als onderzoeker en docent geïntegreerde gewasbescherming in Wageningen en begeleidde als directeur van het MSc-programma Crop Science honderden internationale studenten.
Jérôme Van Biervliet
Biotechnoloog en veterinair Jérôme Van Biervliet is de nieuwe algemene directeur van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB), het partnerschap van vijf Vlaamse universiteiten met 86 onderzoeksgroepen in 8 onderzoekscentra. Hij studeerde diergeneeskunde in Gent en promoveerde in 2009 in Leuven op moleculair onderzoek naar fenotypen van de ziekte van Alzheimer. Van Biervliet werd in 2009 hoofd Business Development van het VIB en volgt nu als algemeen directeur en bioloog Johan Cardoen op, die zijn functie vanwege gezondheidsredenen moest neerleggen.
KNAW-leden
De KNAW heeft 30 april achttien nieuwe leden gekozen waaronder vijf levenswetenschappers: neuroloog Bas Bloem (1967, Radboudumc), biotechnoloog Frans van der Helm (1960, TU Delft), industrieel microbioloog Jack Pronk (1963, TU Delft), neurowetenschapper Karin Roelofs (1972, RU/Donders Instituut) en medisch parasitoloog Maria Yazdanbakhsh (1959, LUMC). Tot buitenlands lid is benoemd immunoloog Marcel van den Brink (1960, Memorial Sloan Kettering Cancer Center, New York).
Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur
Onderzoeksfinancier NWO heeft op 29 april zeven aanvragen in de Nationale Roadmap voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur gehonoreerd voor een totaalbedrag van 93 miljoen euro. Deze middelen zijn bedoeld voor de bouw of vernieuwing van essentiële onderzoeksinfrastructuur en ruim 56 miljoen hiervan gaat naar faciliteiten voor de levenswetenschappen. De Utrechtse biomoleculair wetenschapper en structuurbioloog Marc Baldus krijgt 17,9 miljoen euro voor The uNMR-NL Grid: A distributed, state-of-the-art Magnetic Resonance facility for the Netherlands. De Leidse bioloog en bijenonderzoeker Koos Biesmeijer van Naturalis Biodiveristy Center ontvangt 13,6 miljoen euro voor de Netherlands Infrastructure for Ecosystem and Biodiversity Analysis - Authoritative and Rapid Identification System for Essential biodiversity information. Marien paleo-ecoloog en NIOZ-directeur Henk Brinkhuis krijgt 10,3 miljoen euro voor Renewal of the National Marine research Facilities van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee op Texel. De Wageningse microbioloog Hauke Smidt ontvangt 14,5 miljoen euro voor Unlock - Unlocking Microbial Diversity for Society voor de bestudering van microbiële mengcultures.
Verschenen in Bionieuws 9 van 16 mei 2020
Leónie Bentsink
Plantwetenschapper Leónie Bentsink (1973) is benoemd tot persoonlijk hoogleraar bij de leerstoelgroep Plantenfysiologie in Wageningen. Zij studeerde plantenbiotechnologie aan de Internationale Hogeschool Larenstein in Velp en werkte daarna bij het Instituut voor Plantenziektenkundig Onderzoek in Wageningen. In 2002 promoveerde ze in Wageningen op genetisch onderzoek aan de kiemrust bij modelplant Arabidopsis. Bentsink werkte daarna in Wageningen bij de leerstoelgroep Erfelijkheidsleer en vertrok in 2005 met een Veni-beurs naar de Universiteit Utrecht. Een Vidi-beurs bracht haar in 2013 weer terug in Wageningen waar ze nu onderzoek doet aan de vertaling van boodschapper-rna in eiwitten. Ze ontving in 2019 een Vici-beurs.
Bela Mulder
Biofysicus Bela Mulder, groepsleider Theory of Biomolecular Matter bij Amolf in Amsterdam, is in Utrecht benoemd tot bijzonder hoogleraar theoretische biofysica, een leerstoel die is ingesteld door de Stichting ter Bevordering der Atoom- en Molecuulfysica. Hij studeerde theoretische fysica in Utrecht en promoveerde daar in 1982 op de theorie van Hard Convex Particle Fluids. Mulder werkte daarna bij het Institute for Materials van NCRPS Demokritos in Athene en keerde in 1992 terug in Nederland bij Amolf. Hij werd in 2001 in Wageningen benoemd tot deeltijdhoogleraar theoretische celfysica.
Open Competitie ENW-Groot
In het NWO-programma Open Competitie ENW-Groot starten dit voorjaar twintig nieuwe consortia met onderzoekprojecten in het domein Exacte en Natuurwetenschappen. De projecten krijgen samen 47 miljoen euro voor nieuwsgierigheidsgedreven, ongebonden fundamenteel onderzoek waarin samenwerking voorop staat. Onder de twintig projecten zijn er elf ingediend door levenswetenschappers: biochemicus Remus Dame (UL), ontwikkelingsbioloog Sander van den Heuvel (UU), biofarmacoloog Erik Danen (UL), Vincent Christoffels (UvA), chemicus Bert Weckhuysen (UU), microbieel ecoloog Jos Raaijmakers (NIOO-KNAW/UL), cellulair biochemicus Liesbeth Veenhoff (UMCG), moleculair bioloog Ingrid Meulenbelt (LUMC), ontwikkelingsbioloog Jeroen van Zon (Amolf), plantwetenschapper Roberta Croce (VU) en bodembioloog Julia Gebert (TUDelft).
Rubicons
Onderzoeksfinancier NWO heeft 14 april achttien jonge onderzoekers een Rubicontoelage toegekend om maximaal twee jaar onderzoek te doen bij vooraanstaande buitenlandse instituten. Hieronder waren acht recent gepromoveerde levenswetenschappers: epidemioloog Ruben van Eijk, neurowetenschapper Roos Jutten, voedingswetenschapper Imre Kouw, microbioloog Ioannis Mougiakos, immunoloog Sjoerd Schetter, plantwetenschapper Margot Smit, dierwetenschapper Carlos Voogdt en neurogeneticus Thomas Wolfers.
Verschenen in Bionieuws 8 van 25 april 2020
Tom Buijse
Visbioloog Tom Buijse (1962) van Deltares is in Wageningen benoemd tot buitengewoon hoogleraar Freshwater Fish Ecology, een leerstoel mogelijk gemaakt door Deltares en Sportvisserij Nederland. Hij studeerde biologie in Wageningen en promoveerde daar in 1992 op onderzoek naar de dynamiek van baarspopulaties in ondiepe meren. Daarna werkte hij vijftien jaar bij Rijkswaterstaat en sinds 2008 als ecologisch specialist bij Deltares.
Feike Sijbesma
Medisch bioloog en voormalig DSM-topman Feike Sijbesma (1959) is door de regering 26 maart aangesteld als speciaal gezant rond de coronacrisis. Hij richt zich in eerste instantie samen met de Taskforce Diagnostiek op beschikbaarheid van coronatests. Sijbesma studeerde medische biologie in Utrecht en bedrijfskunde in Rotterdam en begon zijn loopbaan bij Gist Brocades. Hij werd in 1998 directeur en in 2007 bestuursvoorzitter van chemieconcern DSM. Hij werd eind 2018 door de Volkskrant uitgeroepen tot de invloedrijkste Nederlander en stond in maart 2019 op nummer 1 in de Top Tien Biologische Boegbeelden van Bionieuws.
ERC Advanced Grants
De European Research Council heeft 31 maart Advanced Grants van elk maximaal 2,5 miljoen euro toegekend aan 185 Europese wetenschappers voor vijf jaar innovatief onderzoek. Hieronder bevinden zich milieuwetenschapper Jeroen Aerts (IVM-VU), stamcelbioloog Cédric Banplain (VIB/KU Leuven, BE), bionanowetenschapper Cees Dekker (TUD), biochemicus Gerard Roelfes (RUG), biofysicus Pieter Rein ten Wolde (Amolf/VU), medisch bioloog Rene Toes (LUMC) en biofysicus Gijs Wuite (VU). Voor Dekker is het zelfs zijn derde ERC Advanced Grant: hij kreeg deze ook al toegekend in 2009 en 2015. In totaal hebben 1881 onderzoekers zo’n ERC-beurs aangevraagd, waarvan 19 procent door vrouwelijke wetenschappers.
7500ste Wageningse promotie
Moleculair bioloog Mark Roosjen is op 30 maart als 7500ste onderzoeker aan Wageningen Universiteit gepromoveerd tot doctor. Zijn promotie op het proefschrift Proteomics prespective on auxin biology vond in verband met de coronacrisis plaats via livestreaming. Roosjen studeerde biotechnologie aan Hogeschool Van Hall Larenstein en biochemie en moleculaire biologie in Wageningen. De eerste promotie in Wageningen was in 1920, de honderdste in 1937, de duizendste in 1984, de 2500ste in 1995 en 5000ste in 2011. Het aantal promoties steeg aan alle Nederlandse universiteiten met sprongen door de invoering van de Assistent-in-Opleiding in 1986 en de instelling van onderzoekscholen in 1992.
Verschenen in Bionieuws 7 van 11 april 2020
Jan van den Berg
Agronoom en plantengeneticus Jan van den Berg van BASF Vegetable Seeds is in Maastricht aangesteld als bijzonder hoogleraar Plant Envirogenetic, voor een dag in de week en voor vijf jaar. Hij studeerde agronomie in Wageningen en promoveerde in 1993 bij de Amerikaanse Cornell University in Ithaca op knolvorming bij aardappelen. Van den Berg werkte daarna als postdoc aan de rijping van frambozen bij het Scottisch Crop Research Institute. Hij was van 1995 tot 2018 bij Nunhem Zaden en Bayer werkzaam in de zaadveredeling en werkt sindsdien voor BASF in Nunhem aan de genetica, teelt en na-oogstfysiologie van groenten als watermeloen, komkommer, sla en spinazie.
Future for Nature Awards 2020
De jaarlijkse Future for Nature Awards voor getalenteerde, internationale natuurbeschermers zijn dit jaar toegekend aan de Nederlandse Tjalle Boorsma (35), de Venezolaanse María Fernanda Puerto-Carillo (33) en de Nigeriaanse Iroro Tanshi (35) voor de bescherming van respectievelijk blauwkeelara’s, jaguars en bladneusvleermuizen. Zij krijgen naast de eer ieder 50.000 euro om te besteden aan projecten voor instandhouding van deze zeldzame diersoorten. Boorsma studeerde bos- en natuurbeheer in Wageningen en besloot na veldwerk voor zijn masterthesis naar Bolivia te verhuizen om de teloorgang van blauwkeelara’s in dit land te stoppen. Puerto-Carillo is student ecologie aan het Venezolaanse onderzoeksinstituut IVIC en oprichter van Project Sebraba, dat jaguars probeert te beschermen in de regio Zulia. Tanshi werkt in Nigeria als vleermuisexpert, is oprichter van Small Mammal Conservation Organisation en initiatiefnemer van de Zere Wildfire Campaign die strijdt tegen natuurbranden. Vanwege de corona-maatregelen is de uitreiking van de Future for Nature Awards uitgesteld. Sinds 2009 heeft de Future for Nature Foundation 36 prijzen van in totaal 1,8 miljoen euro toegekend aan jonge natuurbeschermers in 26 landen.
Piet Walstra Award 2020
De Wageningse dierwetenschapper Kelly Nichols kreeg 13 maart de Pieter Walstra Award voor haar promotieonderzoek naar eiwitmetabolisme in de uiers van koeien. Nichols studeerde Animal Biology aan de University of Guelph in Canada en promoveerde in 2019 in Wageningen. De Pieter Walstra Award is door de Nederlandse Zuivel Organisatie opgezet om bijzondere wetenschappelijke publicaties op het gebied van zuivel te stimuleren en genoemd naar de in 2012 overleden laatste hoogleraar zuivelkunde in Wageningen.
Verschenen in Bionieuws 6 van 28 maart 2020
Nienke van Atteveldt
Hersenwetenschapper Nienke van Atteveldt (1977) is aan de VU benoemd tot hoogleraar in het University Research Chair-programma. Ze studeerde biologie in Utrecht en promoveerde in 2006 in Maastricht op fMRI-onderzoek naar spraak en schrift. Ze was postdoc bij de Columbia University in New York, keerde in 2011 terug bij het Netherlands Institute for Neuroscience (NIN-KNAW) en werkt sinds 2014 bij de VU. Van Atteveldt is auteur van Kijken in het brein (2015), ontving in 2017 een ERC Starting Grant en is columnist voor Bionieuws.
Eveline Crone
De Leidse ontwikkelingspsycholoog en neurowetenschapper Eveline Crone (1975) is per 1 april benoemd tot hoogleraar Developmental Neuroscience in Society bij Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze studeerde ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde daar in 2003 op prestatiemonitoring en besluitvorming. Crone was twee jaar postdoc bij UC Davis en is sinds 2009 hoogleraar neurocognitieve ontwikkelingspsychologie in Leiden. Ze werd in 2013 KNAW-lid, ontving in 2017 een Spinozapremie en Ammodo Award, ontving een veni-, vidi- en vici-beurs van NWO en een ERC Starting Grant (2010) en Consolidator Grant (2016).
Martijn van den Heuvel
Neurowetenschapper Martijn van den Heuvel (1980) is aan de VU benoemd tot hoogleraar in het University Research Chair-programma. Hij studeerde kunstmatige intelligentie in Utrecht en promoveerde daar in 2009 op biomedical imaging. Daarna werkte hij voor UMC Utrecht en vanaf 2018 bij het VU-Connectome Lab. Van den Heuvel ontving een Rudolf Magnus Young-Talent Felowship, een veni- en vidi-beurs van NWO en won in 2013 de Dutch Brain Trophy.
Gerben Messelink
Entomoloog Gerben Messelink (1973) is in Wageningen benoemd tot buitengewoon hoogleraar biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw, gefinancierd door Koppert Biological Systems en mede mogelijk gemaakt door Stichting Stimuflori. Hij studeerde gewasbescherming in Wageningen en promoveerde in 2012 bij de UvA op biologische plaagbestrijding in kassen. Messelink werkt sinds 1999 als onderzoeker bij het Proefstation voor Bloemisterij en Glasgroenten in Naaldwijk (nu WUR Glastuinbouw, Bleiswijk).
Vlinderbeheerder van het jaar
Voormalig hotelhouder Willem van Hemmen (82) uit Gasselte is 7 maart tijdens de Landelijke Dag van de Vlinderstichting uitgeroepen tot Vlinderbeheerder van het jaar. Dankzij kleinschalig beheer wist hij sinds 1972 meer dan vijf hectare landbouwgrond in Drenthe om te vormen tot een paradijs voor vlinders.
Verschenen in Bionieuws 5 van 14 maart 2020
Martijn van den Heuvel
Neurowetenschapper Martijn van den Heuvel is aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) benoemd tot University Research Chair-hoogleraar bij het Center for Neurogenomics and Cognitive Research. Hij studeerde cognitieve kunstmatige intelligentie in Utrecht en promoveerde daar in 2009 op onderzoek aan breinconnectiviteit. Hij ontving onderzoekssubsidies van onder andere de Hersenstichting en NWO. Van den Heuvel werkt als computationele neurowetenschapper bij de VU en is geselecteerd voor het URC-programma voor excellentie en aankomend leiderschap in zijn vakgebied.
Sjoukje Heimovaara
Plantwetenschapper Sjoukje Heimovaara (1965) is per 1 maart benoemd tot algemeen directeur van de Agrotechnology & Food Sciences Group van Wageningen University & Research (WUR). Zij studeerde plantenveredeling in Wageningen en promoveerde in 1995 in Leiden op onderzoek voor TNO in het Centrum voor Fytotechnologie aan de signaalmoleculen die een rol spelen bij de respons op abscisinezuur in gerstzaad. Vanaf 2002 tot september 2019 werkte Heimovaara als directeur R&D en algemeen directeur van bij sierteeltbedrijf Royal Van Zanten in Rijsenhout. Ze volgt in Wageningen bioloog Raoul Bino op die per 1 januari bij de WUR werkzaam is als senior strategisch adviseur.
Nina Wubben
Biomedische wetenschapper Nina Wubben heeft de best abstract-prijs gewonen van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care voor haar onderzoek naar het voorspellen van de kwaliteit van leven na een IC-opname. Wubben werkt als promovendus bij het Radboudumc en schrijft als freelance wetenschapsjournalist voor Bionieuws.
Vici’s
Onderzoeksfinancier NWO heeft op 20 februari een Vici-subsidie van 1,5 miljoen euro toegekend aan 32 wetenschappers, om de komende vijf jaar een vernieuwende onderzoekslijn en eigen onderzoeksgroep op te bouwen. Hieronder zijn zeventien levenswetenschappers: neurowetenschapper Christian Beckmann (RUMC), immunoloog José Borghans (UMCU), microbioloog Dennis Claessen (UL), microbioloog Thijs Ettema (WUR), moleculair systeembioloog Matthias Heinemann (RUG), cognitieve neurowetenschapper Sabine Hunnius (RU), biomedisch technoloog Sander Leeuwenburgh (RUMC), farmacoloog Antoinette Maassen van den Brink (Erasmus MC), chemisch bioloog Giovanni Maglia (RUG), biomedisch wetenschapper Saskia van Mil (UMCU), moleculair cardioloog Eva van Rooij (Hubrecht Institute), medisch bioloog en psycholoog Judith Rosmalen (UMCG), neurowetenschapper Annette Schenck (RUMC/Donders Institute), medisch microbioloog Nina van Sorge (UMCU), paleoantropoloog Marie Soressi (UL), plantenwetenschapper Christa Testerink (WUR) en moleculair bioloog Liesbeth Veenhoff (UMCG).
Verschenen in Bionieuws 4 van 29 februari 2020
Margje Voeten
Docent-onderzoeker ecologie Margje Voeten is benoemd tot lector Innovatieve biomonitoring bij HAS Hogeschool en Naturalis Biodiversity Center. Zij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde in 1999 in Wageningen op onderzoek naar co-existentie van wild en vee in Afrika. Voeten werkte daarna bij de Universiteit Utrecht en berenorganisatie Alertis. Ze is sinds 2009 docent-onderzoeker bij HAS Hogeschool in Den Bosch, geeft les aan studenten toegepaste biologie en begeleidt onderzoeksprojecten op het gebied van natuurbeheer, biodiversiteit en habitatgebruik van grote herbivoren. Het nieuwe lectoraat richt zich op het in kaart brengen van biodiversiteit en technieken voor soortherkenning zoals e-dna en automatische beeld- en geluidsherkenning.
Freek Vonk
Moleculair bioloog en tv-presentator Freek Vonk (1983) is aan de Vrije Universiteit Amsterdam benoemd tot bijzonder hoogleraar Evolutionary Biochemistry, voor een dag per week voor de periode van vijf jaar. Deze leerstoel is mogelijk gemaakt door Naturalis Biodiversity Center en ondergebracht bij de afdeling Scheikunde & Farmaceutische Wetenschappen. Vonk gaat zich als hoogleraar richten op onderzoek naar nieuwe behandelingen voor slangenbeten. Hij studeerde biologie in Leiden en promoveerde daar in 2012 op onderzoek naar de evolutie van slangen en slangengif en is sindsdien verbonden als onderzoeker bij Naturalis. Vonk ontving van NWO een TopTalent (2008), Rubicon (2012) en Veni-beurs (2014) en in 2012 de Eurekaprijs voor wetenschapscommunicatie. Hij is bekend van talrijke media-optredens in De Wereld Draait Door en Discovery Channel en maakte de tv-series Freek op safari (2012), Freek in ‘t Wild (2012-2013) en Freeks Wilde Wereld (2014-2019). Daarnaast verzorgt hij sinds 2014 jaarlijks liveshows onder de titel Freek Vonk Live.
Ammodo Science Award
De onderzoeksgroep Guardians and Caretakers of the Genome van moleculair geneticus Roland Kanaar van de Erasmus Universiteit Rotterdam is winnaar van de Ammodo Science Award voor grensverleggend onderzoek in de categorie natuurwetenschappen. Ze krijgen een geldprijs van 1,2 miljoen euro om nieuw onderzoeksterrein te verkennen. De Rotterdamse onderzoeksgroep richt zich op de vraag hoe cellen in het lichaam dna repareren. In het onderzoek team zitten Arnab Ray Chaudhuri, Miao-Ping Chien, Jan Hoeijmakers, Roland Kanaar, Joyce Lebbink, Jurgen Marteijn, Wim Vermeulen en Claire Wyman. De Ammodo Science Award wordt in april uitgereikt.
Verschenen in Bionieuws 3 van 15 februari 2020
Marielos Peña Claros
Plantenecoloog Marielos Peña Claros (1969) is in Wageningen benoemd tot persoonlijk hoogleraar ecologie en beheer van tropische bossen. Ze studeerde biologie aan de Universiteit van São Paulo en promoveerde in 2001 in Utrecht op onderzoek aan successie in secundair bos in Bolivia. Ze was onderzoeksleider van het Bolivian Forest Management Project en directeur van het Bolivian Forest Research Institute in Santa Cruz. Peña Claros werkt sinds 2006 weer in Nederland, bij Hogeschool Van Hall Larenstein en sinds 2010 als onderzoeker bosecologie en bosbeheer bij Wageningen University & Research. In 2019 won ze de Achievements Award van de International Union of Forest Research Organizations.
Rubicons
Onderzoeksfinancier NWO heeft 13 januari zestien recent gepromoveerde onderzoekers een Rubicontoelage toegekend om maximaal twee jaar onderzoek te doen bij een buitenlands instituut. Hieronder waren acht levenswetenschappers: bioloog Marjolein Bruijning (RU ➔ Princeton University, VS), dierwetenschapper Natasja Costermans (WUR ➔ UC San Francisco, VS), microbioloog Rob van Dalen (UU ➔ Eberhard-Karls-Universität Tübingen, DE), neurowetenschapper Nadine Dijkstra (RU ➔ University College London, VK), neurowetenschapper Marieke Klein (RU ➔ UC San Diego, VS), medisch bioloog Sami Mohammed (Radboudumc / UM ➔ Joslin Diabetes Center, VS), biomedisch wetenschapper Janneke Peeters (UMCU ➔ UC Berkeley, VS) en microbioloog Maarten Verhoeven (TUD ➔ Universiteit Aalborg, DK).
Chemistry for the Future Solvay Prize
Het van oorsprong Belgische chemiebedrijf Solvay heeft de Chemistry for the Future Solvay Prize 2020 toegekend aan de Amerikaanse chemisch bioloog Carolyn Bertozzi (1966) van Stanford University, voor haar onderzoek aan ‘bio-orthogonale chemische reacties in levende cellen en organismen’. Koning Filip reikt de prijs van 300 duizend euro op 10 maart uit in Brussel.
KNBV-Bestuur
Bioloog Renée Bekker, kwartiermaker Natuur bij BIJ12 en werkzaam bij de Nederlandse Databank Flora en Fauna en Rijksuniversiteit Groningen, is benoemd tot voorzitter van de Koninklijk Nederlandse Botanische Vereniging (KNBV). Zij studeerde biologie in Wageningen en promoveerde in 1998 in Groningen op onderzoek aan zaadbanken in graslandecosystemen. De nieuwe KNBV-penningmeester is (korst)mossenexpert Laurens Sparrius van Stichting Floron. Hij studeerde biologie in Leiden en promoveerde in 2011 aan de Universiteit van Amsterdam op herstel van duinvegetaties. Bekker en Sparrius volgen bij de KNBV Joop Schaminée en Tijs Ketelaars op.
Verschenen in Bionieuws 2 van 1 februari 2020
He Jiankui
Geneticus He Jiankui (1984), voormalig medeweker van het SUStech-instituut in Shenzhen, is volgens het Chinese staatspersbureau Xinhua veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf en een boete van omgerekend 384 duizend euro. Jiankui veroorzaakte in november 2018 een mediastorm met de bekendmaking van de geboorte van de tweeling Lulu en Nana, die hij zonder toestemming met Crispr-Cas9-technologie resistent zou hebben gemaakt tegen hiv-infecties. Hoe het met de tweeling – en het toen nog niet geboren andere behandelde embryo – gaat, is niet bekendgemaakt.
ERC Consolidator Grants
De European Research Council heeft 10 december Consolidator Grants van gemiddeld 2 miljoen euro toegekend aan 301 Europese onderzoekers, waaronder elf Nederlandse levenswetenschappers: bioinformaticus Hugo Aerts (UM), immunoloog Geert van den Bogaart (RUG), epidemioloog Teun Bousema (RU), oncoloog Ruben van Boxtel (PMC Utrecht), bioinformaticus Bas Dutilh (UU), biomechanicus Luca Giomil (UL), biotechnoloog Marleen Kamperman (RUG), biochemicus Sander van Kasteren (UL), immunoloog Arnon Kater (AMC), biomedicus Hester den Ruijter (UMCU) en geneticus Elzo de Wit (NKI).
Hestia-Impuls
Negen gevluchte wetenschappers krijgen van NWO of ZonMW financiering in de tweede ronde van de Hestia-Impuls om maximaal 18 maanden fulltime of 24 maanden in deeltijd hun wetenschappelijke loopbaan in Nederland voort te zetten. Hieronder bevinden zich drie levenswetenschappers: medisch bioloog Tesfay Mehari Godefa (Amsterdam UMC), geneticus Hekmat Alrouh (VU) en medisch microbioloog Tagrid Dinar (UU).
Jury Proefkonijnen
Gedragsbioloog Jan van Hooff (1936), emeritus hoogleraar ethologie en socio-ecologie van de Universiteit Utrecht, neemt dit seizoen als jurylid deel aan het populairwetenschappelijke programma Proefkonijnen van Bnnvara. Hij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 1971 op onderzoek aan sociaal gedrag en communicatie bij primaten. Van Hooff was van 1980 tot 2001 hoogleraar in Utrecht en hij is sinds 1988 lid van de KNAW. Proefkonijnen wordt dit seizoen uitgezonden op maandagen vanaf 20.25 uur op NPO3.
NEV Dissertatieprijs
Ecoloog Oscar Franken (1987) ontving 13 december de NEV Dissertatieprijs 2019 van de Nederlandse Entomologische Vereniging voor het proefschrift Feeling the heat waarop hij 15 mei 2019 aan de Vrije Universiteit Amsterdam promoveerde. Franken studeerde biomedische wetenschappen en ecologie aan de VU en zette na zijn promotie de proeffaciliteit Climecs op.
Verschenen in Bionieuws 1 van 18 januari 2020