Door Aafke Kok - FOTO: IMAGESELECT - 24-04-2021 - Entomologie
De rosse metselbij is een veel geziene gast in tuinhotels, waar moeder zelf de kamers bouwt.
Tijdens het half uurtje bijen tellen afgelopen 18 en 19 april in de tuin, op het balkon of in een zelf uitgekozen stukje park of natuur, spotten deelnemers van de Nationale Bijentelling ook dit jaar de gedomesticeerde honingbij (Apis mellifera) het vaakst. Van de wilde varianten scoort met een tweede plaats de rosse metselbij (Osmia bicornis), die in alle afgelopen edities ook een top-3-plek bemachtigde, opnieuw goed.
In tegenstelling tot de honingbij, die in kasten van imkers nestelt, is de solitaire rosse metselbij dan ook graag te gast in insectenhotels die vaak in tuinen en parken prijken. In de holle buisjes van zo’n hotel metselen de bijen hun eigen kamers. Moederbij vult een kamer eerst met stuifmeel en nectar, legt dan een eitje en sluit de kamer af met een lemen wandje. Bevruchte eitjes, die zich ontwikkelen tot vrouwtjesbijen, komen in de achterste kamers. De voorste kamers zijn gereserveerd voor onbevruchte eitjes; de mannetjes die daaruit komen kunnen volgend voorjaar de weg naar buiten alvast vrij maken voor hun zusjes.
De Duitse entomoloog Georg Panzer gaf metselbijen hun eigen genus: Osmia, van het Oud-Griekse ὀσμή voor geur, vanwege de geurmarkeringen die metselbijen aanbrengen bij nestingangen. In de tiende druk van Systema naturae liet Linnaeus de rosse metselbij echter nog het genus delen van bijentelling-concurrent Apis mellifera. Als soortstoevoeging gebruikte hij zowel rufa als bicornis; in 1802 oordeelde de Britse entomoloog William Kirby dat Linnaeus met rufa en bicornis een mannetje en vrouwtje van dezelfde soort bedoelde en wees bicornis aan als juiste naam. Linnaeus had met de verwijzingen naar de rode kleur van het achterlijf en de twee hoorntjes op de kop – rufa is Latijn voor roodachtig, bicornis betekent tweehoornig – wel gelijk twee herkenningspunten voor bijentellers te pakken, al is verwarring met de gehoornde metselbij (Osmia cornuta) met deze kenmerken goed mogelijk.