DOOR WILLY VAN STRIEN - FOTO: ANNE MARIE BEEKE - 12-06-2021 - Biologie
Deelnemers aan een Floron-cursus grassen determineren. Foto: Anne Marie Beeke, Floron
Omdat er in coronatijd weinig andere mogelijkheden waren, bleven mensen thuis of gingen de natuur in. Dat heeft de belangstelling voor plant en dier aangewakkerd.
Er was vanwege corona weinig te doen de laatste vijftien maanden. Veel werk viel stil, horeca, musea, pretparken, dierentuinen, bibliotheken en winkels gingen maandenlang dicht, feestjes waren verboden, evenementen gingen niet door, reizen naar het buitenland was moeilijk. En dus zaten mensen vaak thuis. Of ze gingen massaal de natuur in. Het kan haast geen toeval zijn dat de interesse in de Nederlandse flora en fauna het afgelopen jaar omhoogschoot. Niet alleen ontdekken veel mensen van alles op hun stoep of balkon en in de tuin, ook willen ze weten wat ze horen en zien in natuurgebieden. Ontstaan er nieuwe hobby’s?
Insectenspecialist Vincent Kalkman van Naturalis in Leiden
‘Er zijn geen harde data over, maar alles wijst erop dat mensen in de coronatijd meer geïnteresseerd zijn geraakt in natuur. De nationale bijentelling, waarbij deelnemers op een vastgesteld weekend in april gedurende een half uur de bijen in hun tuin tellen, was vorig jaar al ongekend populair. Maar dit jaar, de vierde keer, was dat nog meer: we gingen van 10.000 naar 11.500 deelnemers. Dat heeft deels te maken met de groeiende populariteit van bijen en alle media-aandacht, maar deels ook met het feit dat mensen meer dan anders thuis zitten. Een app als ObsIdentify, waarmee je op basis van een foto automatisch soorten kunt identificeren, helpt ook mee. Veel grotere insecten laten zich met een beetje moeite goed fotograferen met een smartphone of een simpel fototoestel.
‘We hopen dat veel van de nieuwe deelnemers blijven hangen en volgend jaar weer meedoen. We verwachten dat een deel van hen zich verder zal ontwikkelen tot insectenliefhebber.’
Timo Roeke, projectleider bij Waarneming.nl
‘We zijn een platform waar mensen via internet natuurwaarnemingen kunnen opslaan en delen; men kan dat koppelen aan het gebruik van ObsIdentify, een app voor automatische beeldherkenning. De doorgegeven waarnemingen worden gevalideerd door experts. We dachten in 2019 dat we met ruim acht miljoen waarnemingen per jaar op een stabiel niveau zaten, maar vorig jaar braken we het record en waren er meer dan tien miljoen. En dit jaar lopen we daar al op voor; mensen zijn fanatiek. Dat hadden we niet verwacht met al die regen.
‘Vanwege corona hebben we mensen aangespoord om meer in de tuin te gaan zoeken. We werkten al met BioBlitzes, waarbij je in een jaar zo veel mogelijk soorten zoekt in een bepaald gebied. Vorig jaar hebben we dat voor tuinen ingevoerd. Daar hebben tweehonderd individuen en teams aan meegedaan. ObsIdentify kreeg in mei een update, en dat leverde duizenden nieuwe gebruikers op.’
Marc Scheurkogel, woordvoerder bij Vogelbescherming Nederland in Zeist
‘Al voor corona begon het “vogelen” steeds populairder te worden, maar sinds vorig jaar maart neemt het een wel heel hoge vlucht. Mensen zoeken een alternatief voor wat ze normaal zouden doen. We merken dat op verschillende manieren. Het aantal leden, dat jaren gelijk gebleven was, is het laatste jaar opeens verhoogd.
‘Wat het meest opvalt is dat de jaarlijkse nationale tuinvogeltelling in januari dit jaar absurd goed liep, met ruim twee keer zoveel tellers als vorig jaar, bijna 200 duizend. Ook het aantal bezoekers van Beleef de lente, waar je online vogelnesten kunt volgen via webcams, verdubbelde vorig jaar tot bijna twee miljoen unieke kijkers. Iemand noemde het “quarantaine-troost”. En we hebben twee online vogelcursussen met elk tien lessen, waarvan één voor beginners. Die waren al voor corona ontwikkeld. Het aantal deelnemers aan de cursussen is dit jaar net zo groot als in de voorgaande drie jaar samen.
‘Ook zien we een enorme stijging van het aantal verrekijkers dat we verkopen. Onze fysieke winkel bleef open op afspraak voor optiek, dus daar hebben we goed zicht op. Wie een verrekijker aanschaft, is echt wel van plan om vogels te gaan kijken. Je ziet inderdaad veel jongere mensen en kinderen met verrekijkers in natuurgebieden lopen. Ik denk dat de belangstelling bij velen zal beklijven. Zelf heb ik mijn handen vol aan het aantal vragen dat bij ons binnenkomt via de website. Daar zijn eenvoudige, maar ook complexere vragen bij. Het zijn er de laatste tijd zo veel, dat het moeilijk is om altijd snel te reageren.’
Botanisch onderzoeker Laurens Sparrius van Floron in Nijmegen
‘Normaal houden we jaarlijks plantencursussen voor een klein gezelschap in een zaaltje waar we gezamenlijk plantenmateriaal onder het binoculair bekijken, met aansluitend excursies. Dat kon nu niet. De eerste twee coronamaanden vorig jaar viel alles stil, maar afgelopen winter hebben we bedacht om dit voorjaar een nieuwe online Basiscursus Flora van veertien lessen te organiseren, die van maart tot begin juli duurt. We dachten het aantal deelnemers ruim in te schatten en rekenden op 150, vijf keer zo veel als bij de gewone, fysieke bijeenkomsten. Maar het liep storm: er meldden zich meer dan achthonderd deelnemers. Daar waren veel mensen bij die we nog niet kenden. Dat was dus ver boven verwachting.
‘Door het grote aantal deelnemers dat inschrijfgeld betaalde hadden we een fors budget om lesmateriaal te ontwikkelen, uitgaande van wat we al hadden. Het was wel even spannend: de financiële afdeling draaide overuren om alles te verwerken en we moesten achthonderd pakketjes lesmateriaal verzenden. Dat was intensief, maar het is gelukt. Deelnemers krijgen opdrachten; ze moeten bijvoorbeeld een bloem ontleden en de naam van een plant achterhalen. Ze leveren via een Facebookgroep hun huiswerk in en bekijken ook het werk van anderen. We zien dat er duo’s ontstaan van mensen die samen het veld in gaan. We hebben er twee medewerkers op gezet en acht vrijwilligers helpen mee om de opdrachten te corrigeren en uitleg te geven.
‘Als 5 procent van de deelnemers doorgroeit tot ervaren plantenkenner, dan verwacht ik dat er een hele nieuwe generatie floristen ontstaat. We gaan ze vragen om mee te doen aan de citizen science-projecten waarmee Floron wilde planten in kaart brengt.
‘Ik ben ook betrokken bij de onlinecursus Veldbiologie van SoortenNL, de koepelorganisatie van 9 natuursoortenorganisaties, die op dezelfde manier is georganiseerd en tot 23 juni loopt. Ook dat is een groot succes: na 1.500 aanmeldingen is de inschrijving gesloten.’