Door Steijn van Schie - Foto: Crab Database, 2016 - 03-07-2021 - Biologie
Zuiderzeekrabben ontsnappen in zoet water aan een parasiet die hen anders de wil oplegt en castreert.
Dertig jaar geleden leefden ze nog onbekommerd in de estuaria van de Amerikaanse staat North Carolina, totdat de komst van een parasiet het onderwaterleven van de zuiderzeekrabbetjes drastisch op zijn kop zet. Stuk voor stuk veranderen ze in gecastreerde zombies die nog slechts één doel voor ogen hebben: nakomelingen van de parasiet de wereld in slingeren. Maar er is hoop, schrijven Amerikaanse biologen na veldproeven 23 juni in Proceedings of the Royal Society B: een deel van de krabben vlucht met succes naar het zoetere water van de riviermondingen, wat buiten het tolerantiegebied van de parasiet ligt. En dat is maar goed ook. Bij infectie landt allereerst de vrouwelijke larve van het krabbezakje Loxothylacus panopaei – een parasitaire rankpootkreeft – op het pantser van een zuiderzeekrab (Rhithropanopeus harrisii) , waarna ze de carapax doorboort met een klein speertje. Na een maand inwendige ontwikkeling, verschijnt op de abdomen van het slachtoffer een externe broedzak. Mannelijke vrij zwemmende larven van de parasiet bevruchten de boel, et voilà: duizenden nieuwe larfjes zien uiteindelijk het daglicht.
Ook het moment van vervelling komt volledig in handen van de parasiet
Voor de zuiderzeekrabben komt reproductie volledig stil te liggen – wat vrijwel gelijk staat aan castratie –, terwijl ze wel de broedzak van de parasiet beschermen en continu beluchten. Zelfs mannetjes werpen zich op deze zorgtaak, hoewel dit geen natuurlijk gedrag voor hen is. Ook het moment van vervelling komt volledig in handen van de parasiet.
Zombietransformatie
Gelukkig biedt zoet water soelaas, blijkt na analyse van de trade-off van zuiderzeekrabben tussen een stressvollere zoetwateromgeving en de kans op zombietransformatie langs een zoutgradiënt. Waar de parasiet in zouter water tot 60 procent van de krabben infecteert, is hij in zoeter water volledig verdwenen. Genetische variatie en adaptatie aan lage zoutconcentraties blijken zodoende de belangrijkste ingrediënten voor krabpopulaties om te ontzombieën.