DOOR GERT VAN MAANEN - Foto: Tim Newbold, University College London - 23-04-2022 - Entomologie
Insecten zijn de meest diverse soortengroep op aarde, maar recent lijkt in veel gebieden sprake van een sterke afname in aantal en in aantal soorten. Foto: Tim Newbold, University College London.
Een mondiale meta-analyse toont aan dat in gebieden met intensieve landbouw en opwarming de helft minder insecten leven en de insectenbiodiversiteit hier bijna 30 procent lager ligt.
In gebieden met intensieve landbouw en aanzienlijke klimaatopwarming is sprake van 49 procent afname in hoeveelheid insecten en 29 procent vermindering in soorten insecten, afgezet tegen natuurlijkere gebieden zonder geregistreerde klimaatopwarming. Dit blijkt uit analyses van mondiale datasets voor landgebruik, klimaatverandering en biodiversiteit voor 6.095 locaties over 20 jaar die onderzoekers van University College London (UCL) 21 april publiceren in Nature. ‘Veel insecten blijken erg kwetsbaar voor menselijke ingrepen, wat zorgwekkend is nu klimaatverandering verergert en landbouwgebieden blijven uitbreiden’, stelt bioloog en hoofdauteur Charlotte Outhwaite. ‘Onze bevindingen benadrukken de urgentie van acties om natuurlijke habitats te behouden, uitbreiding van intensieve landbouw te vertragen en emissies te verminderen om klimaatverandering tegen te gaan.’
Om oorzaken van insectensterfte beter in beeld te krijgen, extraheerden de UCL-onderzoekers ruim zevenhonderdduizend gegevens over insecten uit de databank Predict (Projecting Responses of Ecological Diversity in Changing Terrestrial Systems). Dit bevat gestructureerde informatie over mondiaal landgebruik tussen 1992 en 2012. Het is deels te koppelen aan kortlopende – vaak hooguit tweejarige – lokale biodiversiteitstudies aan in totaal 17.889 insectensoorten in vrijwel alle bekende leefomgevingen.
De grootste afname in aantallen en soorten insecten vinden de onderzoekers voor gebieden met intensieve landbouw, gekenmerkt door monoculturen en een hoge inzet van pesticiden en meststoffen, en met name in de tropen. De aanwezigheid van nabijgelegen natuurgebieden biedt bij intensieve landbouw nauwelijks soelaas. Dit geldt wel voor gebieden met een lagere landbouwintensiteit en aanzienlijke klimaatopwarming. Dan werken natuurgebieden als een buffer: als 75 procent van het land nog een natuurlijke habitatdekking heeft, daalt het aantal insecten slechts met 7 procent, tegen 63 procent daling in gebieden met 25 procent habitatdekking.
‘Een imposante en op het eerste oog ook vrij robuuste studie’, reageert de Nijmeegse ecoloog Hans de Kroon, vijf jaar geleden betrokken bij de studie naar insectensterfte in Duitse natuurgebieden die veel aandacht kreeg (zie ‘Insectencrisis in natuurgebieden’, Bionieuws, 21 oktober 2017). ‘De betrokken databank ken ik niet, maar uit ervaring weet ik dat het heel lastig is om een goede studie naar veranderingen in biodiversiteit op te stellen en om gegevens aan elkaar te knopen. De conclusies over de slechte staat in landbouwgebieden zijn niet onverwacht’, aldus De Kroon. ‘Ze rekenen hierbij de invloed van omliggende natuur door. Voor West-Europa zou ik geïnteresseerd zijn in het omgekeerde: de insectenstand in onze kleine natuurgebieden en de invloed van de intensiteit van de omliggende landbouw.’