DOOR AAFKE KOK - FOTO: JIMI (NAGOYA UNIVERSITY) - 26-05-2023 - Artikelen
Terwijl het NIBI biologie op de kaart zet, is seminaamgenoot Polycirrus onibi juist vernoemd naar een wezen dat naar dwaalsporen leidt.
Ook dit jaar probeert het NIBI (Nederlands Instituut voor Biologie) van 22 tot 29 mei tijdens de Week van de Biologie nog eens extra biologie ‘op de kaart te zetten’. Dat moet het NIBI anno 2023 voor het eerst wel doen terwijl er een semi-naamgenootje bestaat dat zijn naam qua dingen op de kaart zetten niet echt eer aan doet: de bioluminescente mariene worm Polycirrus onibi. Onibi is namelijk een verwijzing naar de Japanse naam voor dwaallichtjes, zo schrijven de Japanse biologen die het beestje op naam brengen afgelopen 29 maart in Royal Society Open Science. Onibi betekent letterlijk demonenvuur en ontstaat volgens de legendes uit de ziel van dode mensen of dieren, zweeft rond in moerassen waar hij een blauw lichtbolletje vormt en brengt reizigers met zijn licht op een dwaalspoor. Ook de in de buurt van het Japanse eiland Sugashima gevonden P. onibi kan flikkerend blauw licht produceren; vandaar de keuze voor deze naam. De genusnaam Polycirrus leidde de Duitse zoölogiehoogleraar Adolph Eduard Grube (1812-1880) waarschijnlijk af van een ander opvallend kenmerk van deze mariene wormen: polycirrus betekent vrij vertaald veel tentakels. In het Archiv für Naturgeschichte van 1850 benoemt Grube de ‘buitengewoon talrijke tentakels’ in elk geval. De tentakels bij hun mond – ook wel cirri genoemd – gebruiken Polycirrus -wormen om voedsel te verzamelen.
Over de verdere taxonomische indeling van Polycirrus woedt op dit moment een wetenschappelijke discussie, waar de Japanse ontdekkers van P. onibi zich niet aan willen wagen – ze beperken zich tot de beschrijving van hun nieuwe soort. Zo heeft het NIBI er een bedenkelijk semi-naamgenootje bij. Waar het NIBI deze week pleit voor ‘interesse in het leven om je heen’ hebben Japanse onibi dat trouwens ook – maar dan om er levenskracht uit te zuigen.